عهد بر آب

هدف از قراردادهای تجاری بین‌المللی چیست؟ چرا کشورها به جای قراردادهای دوجانبه یا منطقه‌ای اسیر پیمان‌های تجاری چندجانبه و بین‌المللی می‌شوند؟‌ در اوایل سال جاری جین گراسمن، استاد اقتصاد دانشگاه پرینستون در مقاله‌ای مفصل به بررسی اهمیت قراردادهای تجاری بین‌المللی و انگیزه کشورها از پیوستن به این عهدنامه‌ها پرداخت، در آن زمان تنها یک ماه از امضای پیمان ترانس-پاسیفیک می‌گذشت. قراردادی تجاری که پس از چهار سال مذاکره به امضای 12 کشور حاشیه اقیانوس آرام رسید و به بزرگ‌ترین توافق تجاری منطقه‌ای تاریخ تبدیل شد و به منظور تسهیل تجارت در این منطقه شکل گرفته بود. مهم‌ترین ویژگی این قرارداد برای کشورهای کوچک‌تر امضاکننده حضور آمریکا در این پیمان و دسترسی به بازار بزرگ این کشور بود. اما تمامی تلاش‌هایی که اوباما در دوران ریاست‌جمهوری خود برای به نتیجه رسیدن این قرارداد انجام داده بود، با پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به نظر نقش برآب شد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب مردم آمریکا به شدت حامی تولیدات داخلی است و این قرارداد را یک فاجعه بالقوه برای اقتصاد آمریکا می‌داند. او در تشریح برنامه 100 روز نخست روی کارآمدنش اعلام کرده اولین اقدام او به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده خروج از پیمان ترانس-پاسیفیک خواهد بود. بیانیه‌ای که در دل کشورهای دیگر امضاکننده قرارداد هراس افکنده است. با این حال دنی رادریک،‌ یکی از اقتصاددانان برجسته حوزه اقتصاد سیاسی و اقتصاد توسعه معتقد است نباید برای مرگ قراردادهای تجاری بین‌المللی نظیر پیمان ترانس-پاسیفیک سوگوار بود. او معتقد است توافق‌های تجاری جدیدتر قوانین «مالکیت ذهنی»، جریان‌های سرمایه و حفاظت از سرمایه‌گذاری را یکی کرده و عمدتاً به منظور تولید و حفظ سود برای موسسات مالی و شرکت‌های چندملیتی طراحی شده‌اند.

در این پرونده با موشکافی نحوه شکل‌گیری TPP به مزایا و معایب آن پرداخته و سپس با مروری بر مقاله گراسمن و اظهار‌نظر رادریک و اقتصاددانان و سیاستمداران دیگر در خصوص توافق TPP،‌ آینده این قرارداد را مورد بررسی قرار داده‌ایم.