بی‌محلی به خودرو

بازار خودرو ایران اگرچه این روزها کمی تا قسمتی رونق گرفته و مشتریان بیش از گذشته راهی آن می‌شوند، با این حال، در مقایسه با سال‌های دورتر (مثلاً چهار سال پیش) راکد به شمار می‌رود و تب و تاب «شب عید» را ندارد. آن طور که فعالان بازار می‌گویند، رفت و آمد مشتریان به نمایشگاه‌های خودرو نسبت به هفته‌ها و ماه‌های قبل بیشتر شده و ریشه این ماجرا را باید در تسهیلات در نظر گرفته‌شده از سوی خودروسازان، دنبال کرد. به گفته آنها، شرایط فروش جدید خودروسازان، دارای جذابیت‌هایی از جمله سود مشارکت بالا و حذف بهره است و از همین رو بخشی از مشتریان برای خرید خودرو به بازار آمده‌اند.

البته اینکه بازار خودرو در اسفندماه رونق بیشتری نسبت به ماه‌های قبل دارد، ماجرایی پر‌تکرار و طبیعی به حساب می‌آید، چه آنکه این ماه منتهی به نوروز است و خیلی‌ها به دنبال خرید خودرو شخصی برای سفرهای نوروزی خود هستند. با این حال، کاملاً مشخص است که بازار خودرو شب عید امسال، رونق چندان زیادی نداشته و تنها نسبت به ماه‌های قبل تا حدی خرید و فروش در آن افزایش یافته است. به عبارت بهتر، با وجود خروج بازار خودرو از بی‌حالی و بی‌رونقی محض، همچنان سایه رکود بر سر آن سنگینی می‌کند؛ رکودی که البته تمام اقتصاد و بازارهای کشور را دربر گرفته و فعلاً رهایی از آن ممکن نیست.

مشتریان چهارگانه بازار خودرو

اما اگر بخواهیم مشتریان بازار خودرو کشور را در این روزها تقسیم‌بندی کنیم، با چهار گروه اصلی مواجه می‌شویم؛ اول آنهایی که نیاز به خودرو دارند و می‌خواهند برای خود در این هفته‌های پایانی سال، خودرویی تهیه کنند؛ دوم، آنها که همچنان منتظر کاهش قیمت مانده و خرید خودرو را در این شرایط ریسک می‌دانند و سوم، مشتریانی که منتظر ورود خودروهای خوب خارجی هستند. دسته چهارم را نیز مشتریانی تشکیل می‌دهند که نقدینگی لازم برای خرید خودرو موردنظر خود را نداشته و منتظر تسهیلات جدید و همچنین شرایط فروش مطلوب‌تر هستند.

در این میان، دسته اول همان‌ها هستند که این روزها رونقی هر چند اندک به بازار داده‌اند. به نظر می‌رسد آنها در محاسبات‌شان به این نتیجه رسیده‌اند که نه خودرو ارزان می‌شود و نه محصولات جدید به این زودی‌ها و با قیمتی مناسب روانه بازار کشور خواهند شد و از همین رو دل را به دریا زده و روانه بازار شده‌اند. اگر این چنین باشد، محاسبات آنها تقریباً درست بوده، زیرا نه خبری از کاهش قیمت خودرو است و نه محصولات جدید به این زودی‌ها روانه بازار خواهند شد. خودروسازان داخلی در این سال‌ها نشان داده‌اند که کاهش قیمت، خط قرمز آنهاست و حتی اگر مجبور به کاستن از تولید باشند، قیمت را پایین نخواهند آورد. آنها حتی پس از اجرایی شدن برجام و لغو تحریم‌های بین‌المللی نیز با وجود انتظار مشتریان مبنی بر پایین آمدن قیمت‌ها، اعلام کردند برنامه‌ای در این مورد نداشته و بنابراین خودرو ارزان نخواهد شد.

این در شرایطی است که بخشی از مشتریان همچنان در انتظار کاهش قیمت به سر می‌برند و چون گمان می‌کنند خودرو ارزان خواهد شد، فعلاً دست نگه داشته چشم به آمدن آن روز دوخته‌اند. در میان این دسته از مشتریان، احتمالاً هستند کسانی که همچنان بر نخریدن خودرو اصرار داشته و معتقدند با این کار، خودروسازان مجبور به پایین آوردن قیمت محصولات خود خواهند شد. این در شرایطی است که تجربه «کمپین خودرو» نشان داد اولاً خودروسازان در این شرایط نیز حاضر یا قادر به کاستن از قیمت نیستند و ثانیاً اگر شرایط فروش خودروها مناسب و جذاب باشد، مشتریان دست به خرید خواهند زد. شاهد مثال این ادعا، ارائه تسهیلات 25 میلیون‌تومانی بود که سبب شد نزدیک به 130 هزار نفر راهی نمایندگی‌های خودروسازان شده و برای خرید صف بکشند. اتفاقاً در حال حاضر نیز یکی از دلایلی که دسته اول مشتریان را راهی بازار خودرو کرده، شرایط ویژه فروش خودروسازان است. این دسته از مشتریان وقتی متوجه شدند امکان خرید خودرو با ودیعه اندک و بدون نرخ بهره و با اقساط بلندمدت وجود دارد، صبر را جایز ندانسته و راهی بازار شدند تا محصول موردنظر خود را خریداری کنند. برخی کارشناسان معتقدند که این شرایط حتی می‌تواند دسته دوم مشتریان (همان‌ها که منتظر کاهش قیمت هستند) را نیز به خرید خودرو ترغیب کند، زیرا خودروسازان داخلی هیچ‌گاه تا این حد برای فروش محصولات خود انعطاف به خرج نداده‌اند. شرایطی مانند نرخ بهره صفر، اقساط بلندمدت، سود مشارکت بالا و ودیعه اندک، آنقدر جذابیت دارند که بخشی از مشتریان چشم خود را روی آنها نبندند و راهی بازار خودرو شوند.

اما به سراغ دسته سوم برویم که با وجود دریافت سیگنال‌های منفی از سوی خودروسازان، همچنان در انتظار ورود محصولات با‌کیفیت و در عین حال ارزان خارجی هستند. آن طور که از «جاده مخصوص» خبر می‌رسد و غول‌های جاده می‌گویند، خودروهای خارجی اولاً حداقل یک سال دیگر راهی بازار کشور خواهند شد و ثانیاً قیمتی فراتر از انتظار مشتریان ایرانی دارند. در واقع تصور اینکه خودروهای خوب خارجی با قیمتی مثلاً 20 میلیون و 30 میلیون تومان راهی بازار ایران شوند، تقریباً باطل بوده و بعید به نظر می‌رسد دست ایرانی‌ها به آنها برسد. البته نام یکی دو گزینه به عنوان «خودرو ارزان» برای تولید در ایران مطرح شده، با این حال هنوز هیچ برنامه دقیقی در مورد آنها اعلام نشده و مشخص نیست این خودروها چه زمانی و با چه قیمتی خواهند آمد.

از طرفی، تجربه نشان داده که خودروسازان ایرانی ید طولایی در گران کردن خودروهای ارزان دارند (نمونه بارز این ادعا، ماجرای تندر90 است، خودرویی که قرار بود زیر 10 میلیون تومان باشد اما حالا بالای 35 میلیون قیمت دارد)؛ با این حساب تضمینی بابت اینکه خودروهای موردنظر با همان قیمتی که وعده می‌شوند، تولید شوند و به دست مشتریان برسند، وجود ندارد. اما سری هم به دسته چهارم مشتریان بزنیم که این روزها بین خرید صفر کیلومترها و دست‌دوم‌ها مانده‌اند. برخی از این مشتریان، اگرچه شاید برای خرید خودروهای دست‌دوم نقدینگی لازم را داشته باشند، اما چون می‌خواهند خودرو صفر سوار شوند، فعلاً دست نگه داشته و منتظرند تا نقدینگی‌شان بالا برود یا تسهیلاتی (مانند تسهیلات 25‌میلیونی) از سوی دولت ارائه شود. به عبارت بهتر، مشکل اصلی دسته چهارم که اتفاقاً دسته پرجمعیتی نیز به شمار می‌رود، نقدینگی است و اگر این مساله‌ حل شود، آنها روانه بازار خواهند شد. طبعاً بخشی از اعضای این گروه اگر از بالا رفتن نقدینگی و توان خرید خود ناامید شده و سیگنالی نیز بابت ارائه تسهیلات مالی دریافت نکنند، چاره‌ای جز رفتن به سمت دست‌دوم‌ها نخواهند داشت.

از بازار چه خبر؟

اما چرخی در بازار بزنیم و ببینیم در هفته‌های ابتدایی آخرین ماه سال، قیمت‌ها به چه شکل هستند.

نمایشگاه‌داران خودرو پایتخت می‌گویند، در حال حاضر بیشتر خودروها تغییر قیمت خاصی را به خود نمی‌بینند و باید دید در روزهای پیش‌رو در صورت بیشتر شدن تقاضا، چه تغییراتی در نمودار قیمتی خودروها رخ خواهد داد. به گفته فعالان بازار، در حال حاضر پژو 206 تیپ5 با قیمتی برابر با 37 میلیون تومان خرید و فروش می‌شود و مدل صندوقدار آن به نام V8 نیز 500 هزار تومان گران‌تر به فروش می‌رود.

از سوی دیگر اما پژو 405 که این روزها تغییر قیمتی خاصی را به خود نمی‌بیند، هم‌اکنون 29 میلیون و 200 هزار تومان به فروش می‌رسد و سمند نیز 29 میلیون و 800 هزار تومان قیمت دارد. فعالان بازار اما در مورد دنا عنوان می‌کنند که این خودرو با افزایش قیمتی دو میلیون‌تومانی مواجه شده و در حال حاضر 45 میلیون تومان به فروش می‌رود. همچنین تندر اتومات نیز افزایش قیمت را طی این روزها تجربه کرده و هم‌اکنون 48 میلیون و 500 هزار تومان خرید و فروش می‌شود.

از بازار پراید نیز خبر می‌رسد، برای خرید پراید در مدل 131 نیز باید 19 میلیون و 900 هزار تومان هزینه کرد و برای مدل 111 آن نیز 20 میلیون و 300. مدل 132 نیز 20 میلیون و 200 هزار تومان قیمت دارد. این قیمت‌ها نشان می‌دهند خانواده پراید فعلاً روزهای باثباتی را در بازار سپری می‌کند.