دورخیز ایران

«ارمنستان می‌تواند دروازه ورود ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشد.» این را اسحاق جهانگیری می‌گوید. معاون اول رئیس‌جمهور که به همراه عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو و مسعود سلطانی‌فر، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به ایروان سفر کرده است. او که معتقد به لزوم بسط و گسترش مناسبات تجاری و بازرگانی ایران و ارمنستان است، تاکید می‌کند: این امکان وجود دارد که تولیدکنندگان ایرانی، بخشی از چرخه تولید محصولات خود را در ارمنستان انجام داده و با این کار، امکان توزیع در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همچنین اتحادیه اروپا را به دست آورند. با توجه به شناخت خوب بازرگانان ارمنی از بازار اتحادیه اقتصادی اوراسیا و به ویژه روسیه، می‌توانند به عنوان مکمل تولیدکنندگان ایرانی برای توزیع کالاهای آنها در اتحادیه اقتصادی اوراسیا عمل کنند.

مناسبات استراتژیک تهران - ایروان
ایران و ارمنستان در چارچوب خط‌مشی تعریف‌شده و با لحاظ منافع متقابل، تاکنون از کمترین تنش و فراز و نشیب در مناسبات دوجانبه برخوردار بوده‌اند. به خصوص در شرایطی که ارمنستان در میان مرزهای بسته ترکیه، مناقشه با آذربایجان و بی‌ثباتی‌های گرجستان محصور مانده است و به نوعی مرز ایران و ارمنستان در سال‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، عملاً به ممر حیات ایروان مبدل شده است. اما با این حال به‌رغم آنکه ارمنستان بنا به ملاحظات جغرافیایی و تاریخی، چاره‌ای جز برقراری روابط مستحکم با ایران و روسیه ندارد، گاهی در سیاست خارجی خود دچار سرگردانی‌هایی نیز می‌شود. این سرگردانی‌ها را می‌توان در مواضع این کشور در خصوص نزدیکی به غرب یا حضور در برنامه‌ها و مانورهای نظامی ناتو مشاهده کرد، امری که چندان خوشایند مقامات ایران و روس نبوده است و به عبارتی چرخش ارمنی‌ها به سوی ناتو، می‌تواند نقش مخربی در مناسبات ایروان با تهران و مسکو داشته باشد. در واقع گرایش ارمنستان به ناتو نه‌تنها امنیت این کشور را افزایش نمی‌دهد، بلکه عملاً ایروان را از شرکای مطمئنی نظیر ایران و روسیه نیز دور نگه می‌دارد. موضوعی که بارها و بارها از سوی تهران و مسکو به مقامات ارامنه گوشزد شده است. ایران به طور قطع برای همکاری و بهره‌برداری از ظرفیت‌های اقتصادی ارمنستان برنامه دارد و شاید بتوان ردپای این نگرش را در سفر اخیر جهانگیری و جمعی از اعضای کابینه به ایروان مشاهده کرد. سفری که به گفته سید کاظم سجادی، سفیر ایران در ارمنستان به جهت تسریع در ثمربخشی پروژه‌هایی صورت گرفته است که به دلیل مشکلات و مسائل مالی با تاخیر در بهره‌برداری مواجه بودند. او با طرح این موضوع که این پروژه از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت است، ادامه می‌دهد: نخست اینکه با تکمیل پروژه خطوط انتقال برق فشار قوی ارمنستان به گرجستان و همچنین احداث خط سوم بین ایران و ارمنستان، عملاً شبکه برق گرجستان و ارمنستان و حتی روسیه، به کشورمان متصل خواهد شد. همچنین امکان مبادله برق میان دو کشور افزایش خواهد یافت.
ایران و ارمنستان سال ۲۰۰۴ میلادی (۱۳۸۳ شمسی) یک قرارداد تهاتر گاز و برق امضا کردند که مدت این قرارداد ۲۰‌ساله است و بر اساس پیش‌بینی‌های یرواند زاخاریان، وزیر انرژی و منابع طبیعی ارمنستان پروژه احداث خط سوم انتقال برق دو‌مداره ۴۰۰ کیلوولتی میان ایران و ارمنستان در سال ۲۰۱۸ میلادی به پایان می‌رسد.
دو خط فعلی انتقال برق میان دو کشور ظرفیت انتقال ۳۰۰ مگاوات دارد و بیش از این نمی‌توان از آن در مبادله برق میان دو کشور استفاده کرد. علاوه بر این ارمنستان از اواسط سال ۲۰۰۹ نیز واردات گاز از ایران را آغاز کرده است و سالانه حدود دو میلیارد مترمکعب گاز روسیه را از طریق خاک گرجستان وارد می‌کند. در همین حال گرجستان هم ۱۰ درصد از حجم ترانزیت گاز شرکت گازوپرم روسیه به ارمنستان را به وسیله خط لوله گازی نورث-ساوث به عنوان تعرفه ترانزیت دریافت می‌کند.
شرکت آرمروسگازپروم تنها شرکتی است که واردات و توزیع گاز طبیعی از روسیه به ارمنستان را از مسیر گرجستان انجام می‌دهد. این شرکت در سال ۱۹۹۷ تاسیس شد و شرکت روسی گازپروم ۸۰ درصد و دولت ارمنستان ۲۰ درصد سهام آن را در اختیار دارند.
با توجه به اختلاف‌های سیاسی ارمنستان با آذربایجان، همسایه نفت‌خیز شرقی و ترکیه، همسایه غربی ارمنستان، ایروان ناچار است نیازهای انرژی خود را از ایران و گرجستان تامین کند. موضوعی که در خلال گفته‌های سجادی نیز به آن اشاره شد. سفیر ایران در ارمنستان همچنین با طرح برنامه‌های دیگر هیات ایرانی در اقامت دوروزه در ارمنستان یادآور می‌شود: پروژه‌های نیروگاه برق‌آبی مغری، اتصال خط آهن دو کشور و احداث جاده جدید شمال-‌جنوب ارمنستان نیز از جمله پروژه‌های موردنظر برای بازدید معاون اول رئیس‌جمهور و هیات همراه است.

تشریک همکاری‌های اقتصادی تهران و ایروان در ارمنستان
لئون آهارونیان، رئیس خانه تجارت ایران و ارمنستان پیش از این گفته بود این مرکز قصد دارد یک مرکز ایرانی در ارمنستان ایجاد کند که به عنوان یک منطقه عبور تجاری عمل خواهد کرد و از آنجا کالاها به دیگر کشورها صادر خواهد شد. موضوعی که اسحاق جهانگیری نیز با اشاره به آن بحث تکمیل چرخه ساخت کالاهای ایرانی در ارمنستان و سپس صادرات این دست از کالاها به کشورهای اروپایی و دیگر اعضای اتحادیه اوراسیا را مطرح کرده بود.
آهارونیان تاکید کرده بود: «یک تاجر کالاهای خود را وارد می‌کند. بر اساس اسناد قیمت کالا 10 دلار است، اما در گمرک به او گفته می‌شود که قیمت 20 دلار است. این نوع رفتارها در گمرک از بالا بودن میزان فساد ناشی می‌شود. تاجر اسنادی را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد هزینه هر کالا چقدر است و در گمرک آنها قیمت‌ها را نادیده می‌گیرند و قیمت‌های دیگری را پیشنهاد می‌دهند و هزینه گمرکی افزایش می‌یابد. این یک نوع فساد قانونی شده است.» فسادی که با اهتمام و سیاستگذاری‌های هدفدار مقامات ایرانی و ارمنستانی در تشریک همکاری‌های اقتصادی دو کشور در خاک ارمنستان به کمترین میزان خود تنزل پیدا می‌کند.