پایان برنت

یک میدان نفتی افسانه‌ای سر تعظیم فرود خواهد آورد.

در حوالی ماه می 2017، یکی از بزرگ‌ترین نفتکش‌ها یک دکل نفتی را از 500‌کیلومتری بندر آبردین در اسکاتلند در آب‌های دریای شمال از جا خواهد کند و بزرگ‌ترین وزنه‌برداری انجام‌شده در دریا را به انجام خواهد رساند. این کشتی بزرگ نیمه بالایی سکوی 24 هزار‌تنی برنت دلتا را بلند خواهد کرد؛ جایی که از سال 1970 محل کار و زندگی کارکنان و فرود آمدن هلی‌کوپتر بوده، و آن را به بندر هارتل‌پول انتقال می‌دهد؛ مکانی که در آنجا تبدیل به آهن قراضه خواهد شد.

مردان نفتی معمولاً در چنین موقعیت‌هایی اشک می‌ریزند. این یک شاهکار مهم خواهد بود. برنت دلتای شرکت نفتی رویال داچ‌شل در کنار سکوهای آلفا، براوو و چارلی، یکی از چهار پلت‌فورم واقع در یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی دنیا به حساب می‌آید. در حال حاضر تنها چارلی به تولید ادامه می‌دهد. در دوران اوج خود در دهه 1980، شرکت شل روزانه بیش از 500 هزار بشکه نفت خام استخراج کرده و انرژی کافی را برای نیمی از خانوارهای بریتانیایی فراهم می‌کرد. در مجموع این شرکت درآمدی در حدود درآمد مالیاتی 20 میلیارد‌یورویی صندوق خزانه‌داری داشت.

سکوهای این شرکت ارتفاعی به اندازه برج ایفل و وزنی معادل آسمانخراش امپایر‌استیت دارند؛ سازه‌های مهندسی حیرت‌انگیزی که درس‌هایی را برای تکنولوژی ساخت دکل دریایی در سراسر جهان ارائه کرده است. ساختار چاه‌ها و خطوط لوله پیچیده برنت، نام خود را به پرمعامله‌ترین نفت خام دنیا داده است. حذف این سکو در چهلمین سالگرد اولین تولید از برنت اتفاق می‌افتد. با توجه به اینکه در آغاز به‌کار این سکوی نفتی انتظار می‌رفت استخراج نفت از آن در بهترین حالت 20 سال به طول بینجامد؛ این عمر 40‌ساله بسیار چشمگیر بوده است. اما ناقوس مرگ برای سکوهای نفتی قدیمی مشابه در سراسر جهان نیز به صدا درآمده است. کشف نفت سبک دریای شمال و میادین برنت تنها اندکی قبل از تحریم نفت اعراب در سال 1973 و به سقف رسیدن قیمت نفت رخ داد و منجر به تلاش‌های مجدد برای اکتشافات جدید شد. سکوهای دریایی پرکار در آن زمان، حالا به پایان عمر خود در خلیج مکزیک، برونئی، مالزی و جاهای دیگر نزدیک می‌شوند. آنها از تجربه پیاده‌سازی دلتای برنت استفاده خواهند کرد. آلیستیر هوپ، رئیس پروژه انهدام شل در آبردین می‌گوید: «ما از سراسر جهان درس‌هایی خواهیم گرفت.»

پروژه انهدام موجب دوبرابر شدن ضربه روانی به بازار می‌شود چرا که در زمانی اعمال می‌شود که قیمت‌های نفت در سطوح پایینی قرار دارند (انتظار می‌رود در سال 2017 نیز قیمت‌ها همچنان ناامیدکننده باقی بمانند) و همین موضوع باعث می‌شود که آینده صنعت نفت دریای شمال در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد.

بسیاری از میادین نفتی که به لطف پرواز قیمت نفت تا سال 2014 تولید در آنها به حداکثر رسیده است، اکنون باید خود را برای روز موعود آماده کنند. در حال حاضر، یافتن میادین جدید از هر زمانی مشکل‌تر شده است. الکساندر کمپ، استاد اقتصاد نفتی مدرسه کسب‌وکار دانشگاه آبردین می‌گوید، اندازه متوسط اکتشافات جدید در منطقه از 500 میلیون بشکه در سال 1970 به 20 میلیون بشکه نفت کاهش پیدا کرده است. چنین میادین کوچکی، سودآوری را در قیمت‌های زیر بشکه‌ای 50 دلار بسیار دشوار می‌کند.

حذف سکوهای نفتی آخرین مساله‌ ناگوار برای مردان نفتی خواهد بود. عمر این افراد در جست‌وجوی نفت سپری شد. انهدام یک شر مطلق است. شل نیاز دارد تا قبل از پیش‌بردن این فرآیند بر برخی از موانع نهایی غلبه کند. برنامه‌های انهدام این شرکت نیاز به شفاف‌سازی کامل از سوی دولت بریتانیا و کنوانسیون OSPAR دارد. کنوانسیونی که پس از تلاش ناکام شرکت شل در غرق کردن مخزن ذخیره کمکی برنت در سال 1995، تلاش کرده دفع دارایی در شمال شرق اقیانوس اطلس را متوقف کند. شرکت نفت شل معتقد است که از آن تجربه تلخ درس گرفته است. شل می‌گوید با نهادهای خیریه‌ای نظیر صلح ‌سبز، که رهبر مخالفان دفع مخزن برنت در سال 1995 بود، همکاری گسترده‌ای را به منظور جلوگیری از خدشه‌دار شدن مجدد اعتبارش انجام داده است. شل استدلال می‌کند که هیچ چاره‌ای جز رها کردن ستون‌های پرشده با ماسه و چاه‌های ذخیره غول‌پیکر نشسته در بستر دریا ندارد. آنها بسیار غول‌پیکر هستند و تکان دادن آنها آسیب‌های زیست‌محیطی بیشتری در مقایسه با رها کردنشان از خود به جای خواهند گذاشت.

سازمان نفت و گاز، قانونگذار مستقر در آبردین، به دنبال این است که اطمینان حاصل کند،‌ از بین بردن پلت‌فورم‌های برنت، شبکه خطوط انتقال حیاتی زیرین را تخریب نکرده و اثر دومینویی روی چاه‌های متروک در سایر بخش‌های دریای شمال ایجاد نمی‌کند. در هر صورت، پایان برنت همانند آغاز آن، تبدیل به یک معمای مهندسی خواهد شد.