الگو‌گیری از پوتین

ساختمان فیروزه‌ای‌رنگ بانک مرکزی این روزها رنگ‌پریده‌تر از هر روز دیگر است. دیرزمانی است که شیشه‌های ساختمان شیشه‌ای تپه‌های عباس‌آباد را غبار گرفته است. دیگر گزارش‌ها از ساختمان‌های پایین به طبقات بالا نمی‌رسد. این طبقات بالا و شاید هم برخی مراکز و کمیته‌های بیرون از این نهاد هستند که «دستورات» را به پایین دیکته می‌کنند تا برای آنها گزارش توجیهی نوشته شود. آنان که از نزدیک دستی بر آتش دارند، معتقدند: بدنه کارشناسی در هرم تصمیم‌گیری دولت غریب است. گرچه شاید غلو هم نباشد اگر گفته شود این جماعت غریب با سیاستمداران بنشسته بر راس دولت نیز قرابتی ندارند. سیاستمداران نگاهشان به روز است و کارشناسان به دوردست. سیاستمدار فقط در دم است اما کارشناس با لحظه‌ای بودن و در دم زیستن بیگانه است. شاید به واسطه همین باشد که وقتی اعلام می‌شود بازاری قرار است قاچاق شود اشاره‌ها به جای آنکه به نهاد اعلام‌کننده باشد به سوی ضمیر غایب است. شاید برخی باور دارند از پشت آن شیشه‌های رنگی چنین رنگی بیرون نمی‌آید. آنچه بیرون آمده است بیش از آنکه محصول فکر لایه‌های پایین باشد برگرفته از رده‌های بالایی است. برخی از اعضای شورای پول و اعتبار می‌خواهند به مدد تجربه روسیه و پوتین بازار را از شور و هیاهوی دلالان خالی سازند. سیاستی که البته گفته می‌شود به عنوان آخرین راهکار در نظر گرفته‌اند، پلیسی کردن فضاست. تجربه‌ای که البته در بهمن سال گذشته اجرا شد و کامیاب نبود. اما این بار با طرحی دیگر می‌خواهند به نبرد با سفته‌بازان بروند. به باور طراحان شرایط ایران جدا از هر کشوری است و اگر قرار باشد تقاضای خرد را از بازار دور کرد باید بازار غیررسمی قاچاق شود. طراحان می‌گویند پوتین توانست با چنین سیاستی در کوتاه‌مدت بر برخی مشکلات فائق آید. ادعایی که مشخص نیست شرایط ایران در تحریم با روسیه‌ای را که بهشت پولشویان بوده در نظر دارد یا خیر؟ ایران به گواه تمامی اظهار نظرهای رسمی در نقل و انتقال رسمی پول با محدودیت روبه‌رو است. حساب سرمایه پس از جمع شدن بازار فرعی بسته است اما در روسیه به دلیل آنکه مقررات نظارتی سخت نبود و پولشویان ارزهای خود را به آن منتقل می‌کردند، حساب سرمایه باز بود و... شاید به دلیل همین ظرافت‌ها باشد که مردان سابق ساختمان شیشه‌ای سیاست‌های امروز را ریختن خاکستر در آب توصیف می‌کنند. خاکستری که اگر رها شود یا باد آن را می‌برد یا آب. آنها معتقدند به‌جای رفتن به سوی الگوی روسی از کره جنوبی و مالزی باید درس گرفت. آن کشورها به سوی مردم آمدند و در بحران جنوب شرق آسیا با استمداد از مردم و قرض گرفتن طلا توانستند بر بخشی از مشکلات چیره شوند. اعتمادی که البته تحقیقات پیمایشی رسمی می‌گوید برای جلب آن زیاد باید تلاش شود. بر اساس گزارش بانک مرکزی طبق داده‌های به‌دست آمده، در پیمایش سال‌های ۱۳۵۳ و ۱۳۸۲ در مورد میزان اعتماد پاسخگویان به مردم پرسش شده است و نتایج به دست آمده حاکی از کاهش میزان اعتماد اجتماعی بین افراد بوده است. این پژوهش، در مقایسه با روندهای مشاهده‌شده در سایر کشورهای جهان، میزان افول اعتماد اجتماعی (بین افراد) در ایران را در فاصله نسبتاً کوتاه، بسیار زیاد و قابل تامل عنوان کرده است. همچنین نسبت کسانی نیز که معتقدند صداقت و راستگویی در میان مردم رواج زیادی دارد، در یک دوره 7ساله بین سال‌های 75 تا 82 از رقمی بالای ۲۰ درصد به پایین‌تر از ۱۰ درصد کاهش یافته است.(1)

پی‌نوشت:
1ـ مجموعه پژوهش‌های اقتصادی/ بانک‌مرکزی/ شماره 35/ ساماندهی تولید