دارای ندار

«بولیوار» پول ملی ونزوئلا، مانند نامش شکوهمند و پرافتخار نیست. این واحد پولی، نام خود را از قهرمان استقلال این کشور، یعنی «سیمون بولیوار» گرفته است. اما این پول آنقدر بی‌ارزش است که حتی سارقان هم تمایلی برای دزدیدن آن ندارند! تا همین یک سال پیش، هر دلار آمریکا در بازار سیاه ارز ونزوئلا، حدود 100 بولیوار مبادله می‌شد اما امروز بولیوار به‌اندازه‌ای بی‌ارزش شده که امروز با هر یک دلار می‌توان در بازار سیاه ارز، 700 بولیوار خریداری کرد. این تفاوت به‌خوبی نشان می‌دهد که بولیوار تا چه اندازه دچار سقوط شده است. تورم بی‌سابقه در ونزوئلا، «نیکلاس مادورو»، رئیس‌جمهور این کشور را بر آن داشته است تا هفته گذشته برای چهارمین مرتبه در سال جاری، حداقل دستمزدها را افزایش دهد. این اتفاق در حالی می‌افتد که این کشور آمریکای جنوبی با بالاترین نرخ تورم در جهان دست و پنجه نرم می‌کند. با وجود اعلام مادورو مبنی بر افزایش حداقل دستمزدها در این کشور، حداقل حقوق پرداختی در ونزوئلا تنها اندکی بیشتر از 13 دلار در ماه است (با احتساب نرخ دلار 3500‌تومانی، این مبلغ معادل 45500 تومان خواهد بود).
مادورو در یک نطق تلویزیونی اعلام کرد: حداقل دستمزدها از ابتدای سال تاکنون 52 درصد افزایش یافته اما برای حمایت از دستمزدها در برابر تورم، تصمیم گرفتیم تا برای سه‌ماهه آخر سال یک افزایش 30‌درصدی دیگر را نیز در نظر بگیریم. به این ترتیب، با اضافه کردن افزایش حقوق‌های امسال، مجموع افزایش‌های حداقل دستمزد تاکنون به 137 درصد می‌رسد. مادورو اضافه کرد: در دوران جنگ‌های اقتصادی، برای حمایت از کارگران و طبقه متوسط جامعه، باید تصمیمات خاص گرفته شود.

لابد از خود می‌پرسید با افزایش حقوق‌هایی که مادورو از آن حرف می‌زند، هم‌اکنون حداقل حقوق کارگران ونزوئلا چقدر است؟ با افزایش حداقل دستمزدها که از اول نوامبر شروع شده، هر کارگر ونزوئلایی در ماه تنها 9649 بولیوار (واحد پول ونزوئلا) دریافت می‌کند که این رقم معادل 13 دلار و 33 سنت با نرخ دلار در بازار آزاد ونزوئلاست که هر دلار آمریکا در آن 78/723 بولیوار مبادله می‌شود. افزودن سایر مزایا نظیر هزینه خرید خواربار، مجموع حقوق کارگران ونزوئلا را به ماهانه 16 هزار و 399 بولیوار افزایش می‌دهد. طبق آمارهای اعلامی از سوی وب‌گاه dolrtoday.com، از سال گذشته ارزش پول ملی ونزوئلا در بازارهای سیاه حدود 87 درصد کاهش یافته است.
در همین سال، اقتصاد این کشور نیز 10 درصد تحلیل رفته که این بالاترین نرخ انقباض اقتصادی در سراسر جهان محسوب می‌شود. صندوق بین‌المللی پول (IMF) نیز به تازگی، تورم ونزوئلا را 159 درصد اعلام کرد در حالی که مادورو همچنان مدعی است نرخ تورم در ونزوئلا نصف این رقم است. این یک سقوط وحشتناک برای کشوری به شمار می‌آید که روی بزرگ‌ترین ذخایر نفتی شناخته‌شده جهان قرار دارد و مدت‌ها خود را در مقایسه با همسایگانش کشوری ثروتمند می‌دانست.

با این حال، واقعیت امروز ونزوئلا فراتر از اعداد و ارقام، می‌توان در پوچی زندگی در کشوری جست که دولتش ماه‌ها برای انتشار آمارهای معمول اقتصادی نظیر نرخ تورم و تولید ناخالص داخلی (GDP)، تعلل می‌کند. حتی با وجود اینکه قیمت جهانی نفت به عنوان تنها صادرات عمده این کشور سقوط کرده و بازار سیاه دلار رونق گرفته، دولت ونزوئلا همچنان بر حفظ نرخ برابری بولیوار به دلار روی 3/6 درصد، پافشاری می‌کند. این تفاوت فاحش، باعث می‌شود در چنین اقتصاد ضربه‌پذیری، به سختی بتوان تشخیص داد ارزش واقعی هر کالایی چقدر است. درنتیجه، نرخ دلار در بازار سیاه، به شدت بر قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد. در ونزوئلا، بلیت سینما 380 بولیوار است که با نرخ دلار دولتی، معادل 60 دلار خواهد شد. اما همین بلیت با نرخ دلار در بازار سیاه، 54 سنت آب می‌خورد! حتماً برای سینما رفتن، به یک ظرف پاپ کورن و نوشابه هم نیاز دارید. بسته به اینکه با دلار دولتی یا آزاد آن را حساب کنید، این مبلغ چیزی بین 15/1 دلار تا 128 دلار متغیر است. همچنین، صرف یک وعده شام دونفره در بهترین رستوران کاراکاس، پایتخت این کشور، 30 هزار بولیوار خرج برمی‌دارد. با در نظر گرفتن قیمت دلار در بازار سیاه، قیمت این وعده شام 85/42 دلار می‌شود در حالی که همین مبلغ با نرخ دلار دولتی 4762 دلار درمی‌آید!

نرخ تورم در ونزوئلا به حدی بالا رفته که شرکت‌های بیمه خودرو برای به حداقل رساندن ریسک ناشی از افزایش هزینه‌های قطعات خودرو، سیاست‌هایی اتخاذ کرده‌اند که طی آن بیمه خودروها ظرف شش ماه منقضی می‌شود. تا همین هفته پیش، قیمت یک سطل رنگ سفید که شش هزار بولیوار بوده، تنها سه روز بعد، در همین فروشگاه، قیمت همان رنگ به 12 هزار بولیوار افزایش یافته است. در آستانه انتخابات حساس پارلمانی ونزوئلا که قرار است در ماه دسامبر برگزار شود، دولت شروع به برخی فعالیت‌های پوپولیستی کرده و به کارمندان دولتی و همین‌طور طرفداران حزب حاکم، یخچال، کولر گازی و لوازم‌خانگی را با قیمتی بسیار نازل داده است.
یکی از کارمندان دولتی گفته که یک دستگاه تلویزیون پلاسمای 48 اینچ را با قیمت تنها 11 هزار بولیوار (71/15 دلار با محاسبه دلار بازار سیاه) خریداری کرده است. مادورو، دشمنان داخلی و خارجی را در راه انداختن «جنگ اقتصادی» علیه این کشور دخیل می‌داند اما بسیاری از اقتصاددانان بر این عقیده هستند که این مشکلات از افت جهانی قیمت نفت و سیاست‌های اشتباه دولت مادورو نظیر کنترل جدی قیمت‌ها و ارزهای خارجی برای واردات، نشات گرفته است. با وجود اینکه این دمل چرکی سر باز کرده، اما مادورو در اعمال تغییرات همچنان منفعل عمل می‌کند. این در حالی است که حتی صدای مقامات عالی‌رتبه این کشور هم درآمده و همگی از مادورو خواسته‌اند تا چاره‌اندیشی کند و مثلاً قیمت بنزین را افزایش دهد چراکه سوبسید بالایی برای بنزین پرداخته می‌شود و این سوخت با قیمتی تقریباً مفت به دست مصرف‌کننده می‌رسد. بسیاری معتقدند مادورو از این می‌هراسد که در صورت افزایش قیمت بنزین، شانس خود را برای پیروزی در انتخابات پیش‌رو کاهش دهد.
همچنین، کمبود مداوم مواد غذایی ضروری و دارو در سوپرمارکت‌ها و داروخانه‌ها، سبب ایجاد صف‌های خرید طولانی در پشت فروشگاه‌ها شده است. در یکی از فروشگاه‌های این کشور، اخیراً برای خرید یک بسته نمک، صف تشکیل شده بود. در یک داروخانه نیز برای خرید یک بسته پنبه، صفی طولانی تشکیل شده بود. همین اتفاق برای خرید دیگر اقلام مصرفی می‌افتد. اما در میان تمام این کمبودها، یکی از مهم‌ترین و قابل ذکرترین کمبودها، پول کاغذی، به‌خصوص اسکناس 100‌بولیواری است که رایج‌ترین اسکناس در گردش این کشور محسوب می‌شود. لابد می‌خواهید بدانید که چرا در ونزوئلا این‌همه پول هست اما هیچ‌کس پولدار نیست؟ این سوال را «روث دی کریووی»، رئیس سابق بانک مرکزی ونزوئلا با لبخندی تلخ پاسخ می‌دهد. او می‌گوید: یکی از مشکلات اصلی این است که دولت نتوانست با انتشار اسکناس‌های درشتی نظیر هزار یا 10 هزار‌بولیواری، به خوبی به افزایش سریع قیمت‌ها پاسخ دهد. بنابراین، مردم برای خرید همان کالایی که تا سال قبل می‌خریدند، امسال باید اسکناس بسیار بیشتری پرداخت کنند. همچنین، مردم برای خرید کالایی که نمی‌توانند در فروشگاه‌ها پیدا کنند، رو به بازار سیاه می‌آورند که این خود نیز یک مشکل لجستیکی ایجاد می‌کند. اما مادورو، هر از گاهی در تلویزیون ظاهر می‌شود و مدام بازار سیاه را در نطق‌هایش می‌کوبد و آنها را مسبب این کمبود و تورم می‌داند.

خطر ابرتورم

مادورو می‌گوید: این تورم وحشتناک حاصل سفته‌بازی و تورمی مجرمانه است. اگر بتوانیم مشاغل و دستمزدها را از این تورم نجات دهیم، آنگاه خواهیم توانست با این تورم مجرمانه مقابله کنیم. گرچه مادورو شب گذشته نرخ تورم ونزوئلا را حدود 80 درصد اعلام کرد که این رقم بسیار پایین‌تر از تورم حدوداً 200‌درصدی است که از سوی تحلیلگران اعلام شده، اما به‌هرحال این کشور آمریکای جنوبی از سال گذشته تاکنون هیچ گزارش رسمی از میزان تورم خود اعلام نکرده است. همچنین، با رسیدن تورم و کمبود مواد غذایی و دارو به سطح بی‌سابقه، برخی نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که ممکن است در انتخابات ششم دسامبر، حزب مادورو برای نخستین بار طی 16 سال اخیر، حاکمیت کنگره را به جناح مخالف واگذار کند.