سراب آبرسانی

پمپاژ آب دریا به مسافت حداقل 1500 کیلومتر و رساندن آن به شهری که ارتفاع بیش از هزار‌متری از سطح دریا دارد. چنین پیشنهادی برای استان خراسان رضوی 7 /2 میلیون‌نفری چقدر منطقی به نظر می‌رسد و چقدر محتمل است که این طرح رنگ واقعیت به خود بگیرد؟ به نظر می‌رسد کمبود آب، هر روز شکل متفاوت‌تری به خود می‌گیرد. یک روز خشکی یک دریاچه، روز دیگر نابودی جانداران یک منطقه و روز بعد هم اتفاق‌های اجتماعی مانند نزاع بر سر آب رخ می‌دهد. هیچ‌کدام هم جدید به نظر نمی‌رسند، چه خشکی تالاب‌ها و دریاچه‌های معروف کشور که سال‌هاست مطرح‌ هستند و چه نزاع‌های بر سر آب که یک نمونه آن در بهار سال 87 به نقل از رئیس پلیس آگاهی یکی از استان‌های شمال شرقی کشور این چنین در خبرگزاری‌ها منتشر شده بود: «متهم در بازجویی‌ها عنوان کرد‌ه برای تقسیم آب به روستای محل سکونت مقتول رفته اما وقتی با مخالفت آنان برای تقسیم آب روبه‌رو شد، به همراه سه پسرش با آنها درگیر و با وارد کردن ضربه بیل یکی از آنان را به قتل رسانده است.» با این حال این اخبار برای زمانی بود که مانند اکنون مقامات دولتی به صراحت از کمبود آب با اصطلاح «فاجعه» یاد نمی‌کردند. اما اکنون به عنوان مثال رحیم میدانی در قامت معاون وزیر نیرو (13 آذر ماه امسال) گفت: «اگر استفاده بیش از ۶۰ درصد منابع آبی را حداکثر میزان استفاده از منابع آبی هر کشور در نظر بگیریم، ما در حدود ۷۶ درصد از این منابع آبی را استفاده کرده‌ایم که این یک فاجعه است.» حال در این شرایط فاجعه آبی سیاستگذاران چه می‌توانند کنند؟ در طول دوره تشدید بحران آب همزمان با بروز آثار جدید اقتصادی و اجتماعی، کارشناسان هر از چندگاهی شاهد مطرح شدن راهکارهای جدید مدیریت این بحران هستند. یک روز در بخش‌های اقتصادی راهکارهایی مانند جلوگیری از صادرات محصولات آب‌بر مطرح می‌شود، روز دیگر مسدود کردن چاه‌های آب و به محض مطرح شدن هرکدام از اینها مشکلات اجرایی آنها نیز به صف می‌‌شوند. یکی از راهکارهایی که تاکنون چندین مرتبه‌ مطرح شده، بحث انتقال آب از دریاهای اطراف ایران به مناطق کویری است. در این مورد شاید معروف‌ترین آنها بحث انتقال آب دریاچه خزر به سمنان بود که در دولت سابق مطرح شد. اما از زمان طرح این پیشنهاد تا هم‌اکنون کارشناسان بسیاری نسبت به عواقب این موضوع هشدار داده‌اند. یکی از آخرین هشدارها از سوی پروین فرشچی، معاون دریایی سازمان حفاظت از محیط زیست مطرح شده بود. وی 30 خرداد‌ماه امسال گفته بود: «احتمال شوری آب و خاک مبدأ، آلودگی حرارتی، ورود گونه‌های غیربومی، از بین رفتن بخشی از جنگل‌های هیرکانی از تهدیدهای اجرای پروژه انتقال آب از خزر به سمنان محسوب می‌شوند.» در همین حال اخیراً استاندار خراسان رضوی در جلسه شورای اداری این استان که با حضور رئیس‌جمهور برگزار شده بود، به طرح انتقال آب از دریای عمان به خراسان رضوی اشاره کرد وگفت: در صورت امکان و پیش‌بینی ردیف مطالعاتی در بودجه سال آینده، روند آن سرعت بیشتری خواهد گرفت. اما این اقدام چه تبعات زیست‌محیطی‌ دارد و چگونه می‌توان در حین انجام چنین اقداماتی از بروز اختلافات بین مردم این مناطق جلوگیری کرد و اصلاً چنین پروژه‌هایی چقدر رنگ‌وبوی سیاسی برای جلب نظر مردم شهرهای بزرگ دارد؟