چهار بازنده بزرگ

در تابستان سال 2014 میلادی، قیمت نفت شدیداً رو به کاهش گذاشت و بسیاری از کشورها را در غافلگیری، گرفتار ساخت. صادرکنندگان بزرگ نفت سال‌ها از قیمت‌های بالا بهره‌مند شدند و قادر بودند با سود حاصل از آن، اقتصاد کشور خود را تقویت کنند؛ اما زمانی که قیمت نفت رو به کاهش گذاشت، جراحت‌های اقتصادی فراوانی نمایان شد. کاهش قیمت نفت همان‌قدر که برای برخی خوب بوده، برای بعضی دیگر از کشورها زیان‌هایی به همراه داشته است. برای واردکنندگان خالص نفت مثل هند، یک نعمت بوده است. این کشور حدود سه‌چهارم از نفت مصرفی خود را وارد می‌کند؛ این یعنی هندوستان ده‌ها میلیارد دلار ذخیره خواهد کرد که می‌تواند به مصارف دیگری از قبیل آب و فاضلاب برسد. در سوی دیگر صادرکنندگانی قرار دارند که رنج فراوانی برده‌اند. از آنجا که قیمت‌ها برای بیش از یک سال پایین باقی مانده‌اند، بسیاری از اقتصادها تقلای فراوانی داشته‌اند تا خود را نجات دهند، تا بدون کمک درآمدهای نفتی بتوانند به رفاه برسند. در ادامه لیست برخی از کشورهایی که بیشترین ضربه را از کاهش قیمت نفت متحمل شده‌اند، آورده شده است.

روسیه: اقتصاد این کشور در حال انقباض است. تحریم‌های وضع‌شده به خاطر نقش این کشور در بحران اوکراین، تحریم، تقسیم مبتنی بر الیگارشی صنایع و منابع، بازوی رسانه‌ای مبتنی بر پروپاگاندا و سرکوب مخالفت‌ها همگی در کنار یکدیگر نقشی را در کاهش پیش‌بینی‌شده 4/3درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور ایفا کرده‌اند. باوجود این، کاهش قیمت نفت عامل مخرب اصلی به شمار می‌رود. دولت روسیه حدود 50 درصد از درآمدهای خود را از بخش نفت به دست می‌آورد و تخمین زده می‌شود که به ازای هر دلار کاهش قیمت نفت، درآمدهای نفتی به میزان دو میلیارد دلار کاهش می‌یابند. کاهش قیمت نفت از بیش از 100 دلار به حدود 45 دلار، معادل 110-100 میلیارد دلار کاهش درآمد خواهد بود.

برزیل: اقتصاد این کشور عضو BRIC نیز در حال انقباض است. در پایان آگوست، بازار سهام برزیل در مقایسه با سال پیش از آن 22 درصد کاهش را نشان می‌داد، ارزش پولی ملی آن در حال سقوط بود و اقتصادش با سرعت به سمت کاهش 1/2درصدی طی سال 2015 حرکت می‌کرد. نابرابری نیز در برزیل بسیار بالاست، و مثل روسیه طبقات متوسط و پایین در حال آسیب دیدن هستند. طی روزهایی که در آن قیمت نفت بالا بود، شرکت دولتی پتروبراس ده‌ها میلیارد دلار خرج کرد و اکنون در زمان کاهش قیمت، این شرکت هیچ راهی برای پرداخت بدهی خود ندارد. اکنون نفت در صدر نگرانی‌های برزیل قرار ندارد؛ بلکه تنها یک عامل تشدیدکننده است. در واقع اقتصاد برزیل برای بسیاری از موارد دیگر به مردم خود یارانه می‌پردازد که از آن جمله می‌توان به کرایه اتوبوس و الکتریسیته اشاره کرد. این بدان معنی است که برزیل انبوهی از پول را هزینه می‌کند تا مردمش بتوانند به موارد اساسی دست یابند. این یعنی وقتی تورم زیاد می‌شود، و محصولات مورد نیاز مردم گران‌تر به دست آنها می‌رسند، یارانه‌های پرداختی نیز افزایش می‌یابند و در نهایت ممکن است به جایی برسند که تامین آنها برای هر دولتی دشوار شود. زمانی که چنین اتفاقی به وقوع پیوندد، و شهروندانی که به قیمت‌های به صورت مصنوعی پایین نگه‌داشته شده مواد عادت کرده‌اند مجبور شوند پول بیشتری بپردازند، نارضایتی افزایش می‌یابد.

ونزوئلا: بر اساس اعلام بلومبرگ این کشور در حال رنج بردن از بدترین بحران اقتصادی تاریخ خود است. بین سال‌های 2016-2014، انتظار می‌رود اقتصاد این کشور به اندازه 5/16 درصد کوچک شود و تورم به بیش از هزار درصد برسد. در سال 2014، درآمدهای نفتی 27 درصد از تولید ناخالص داخلی ونزوئلا و 95 درصد از کل درآمدهای حاصل از صادرات این کشور را تامین کرد. طی دهه نخست هزاره جاری میلادی، ونزوئلا به مدد سیلاب درآمدهای نفتی، شاهد رشد استانداردهای زندگی بود؛ اما اکنون که قیمت نفت کاهش یافته، رشد اقتصادی کم و نارضایتی اجتماعی گسترده شده است.

نیجریه: 90 درصد از صادرات این کشور از طریق نفت تامین می‌شود. اشباع در بازار نفت، به ویژه در نتیجه انقلاب نفت شیل آمریکا، قیمت نفت را کاهش داده و موجب شده صادرکنندگان اصلی، نفت کمتری را به فروش برسانند. این از عوامل اصلی موثر بر بحران اقتصادی فعلی نیجریه بوده است؛ چراکه نفت منبع اصلی بودجه این کشور و تامین مالی مورد نیاز برای واردات مواد غذایی به شمار می‌رود. سقوط نفت به ویژه برای کشوری که به آن برای واردات مواد غذایی وابسته است، وضعیتی نگران‌کننده به شمار می‌رود.