عشق دارو

«دستش را میان قرص‌های رنگ‌به‌رنگ می‌کشد و چندتایی را جدا می‌کند. از هر کدام دوتا. می‌گذارد دهانش و با قلپ آبی، چند قرص را همزمان می‌بلعد. هنوز هم مطمئن نیست. سردرد هم دارد. مسکنی را هم انتخاب می‌کند و بازهم دوتا به دهان می‌گذارد. ریز و درشت. مسکن یا آنتی‌بیوتیک؛ انگار که دیگر خودش یک‌پا دکتر شده باشد. فقط کافی است که نقطه‌ای از بدنش به زوق‌زوق بیفتد. دوباره دست در کیسه پلاستیکی می‌کند و مشتی از قرص‌ها را به دهان می‌دهد. گاهی هم به بهانه آغاز سرماخوردگی، چرک‌خشک‌کن را جایگزین مسکن می‌کند.» این داستان آشنایی است. هر روز گوشه و کنار این شهر کسانی هستند که بدون خوردن قسم پزشکی، برای خود نسخه تجویز می‌کنند. استفاده گاه و بیگاه از داروهایی نظیر مسکن و سرماخوردگی از یک طرف و از طرف دیگر مصرف بدون نسخه این داروها، ایران را به بهشت مصرف دارو تبدیل کرده است؛ بهشتی که یک روی آن جهنمی است که مصرف‌کنندگان دارو برای خود رقم زده‌اند. همین مساله هم ایران را به یکی از 20 کشور پرمصرف در حوزه مصرف دارو تبدیل کرده است. با این حال، مساله زمانی جدی می‌شود که روشن شود یکی از دلایل مهم مسمومیت در دنیا، همین مصرف خودسرانه دارو است. طبق آنچه متخصصان اعلام کرده‌اند، مصرف خودسرانه دارو در گروه سالمند بیشتر است و صدالبته تشدید عوارض نیز در این گروه، دو‌چندان است. با این حال، هنوز هم فقط کافی است کسی از سردرد خود گله کند تا خیل عظیم نسخه‌های شفاهی سرازیرش شود. هر کس هم یک نوع مسکن یا قرص را توصیه می‌کند. استفاده از دارو آن هم به صورت خودسرانه مساله‌ای است که شاید کارش از هشدار و تذکر هم گذشته باشد چرا که بسیاری از متخصصان معتقدند بدن بسیاری از بیماران ایرانی نسبت به استفاده از داروهای بیهوشی نیز واکنش متفاوتی از خود نشان می‌دهد.

استفاده مکرر از داروهایی که شاید کمتر کسی به عوارض جانبی آن آگاه باشد سبب شده تا مساله داروهای مسکن به یک معضل تبدیل شود. همین مساله سبب شد تا در دولت قبل، خرید استامینوفن‌کدئین بدون نسخه ممنوع شود. هر چند که در همان زمان هم گذری کوتاه به داروخانه‌های تهران نشان می‌داد این ممنوعیت تنها در بخشنامه باقی مانده است. داروخانه‌ها در آن زمان بدون هیچ ممنوعیت خاصی، این دارو را به خریدار تحویل می‌دادند. همین داستان در مورد قرص «سودوافدرین» نیز تکرار شد. این قرص به بهانه اینکه پیش‌ساز مواد مخدر است، از برخی داروخانه‌ها جمع‌آوری شد. با این حال، جمع‌آوری این قرص با توزیع برخی انواع دیگر از قرص‌های مسکن همراه شد. این مساله در مورد قرص‌های آرام‌بخش وضعیت سختگیرانه‌تری به خود گرفته به طوری که برخی قرص‌ها از جمله لورازپام و انواع دیگر آرام‌بخش‌ها تنها به تعداد محدودی امکان فروش دارند. مساله مهم‌تر اما عوارض بلندمدتی است که برخی از قرص‌های پرمصرف به همراه دارند. استفاده از داروهایی که مصرف‌کننده کمترین آگاهی‌ای نسبت به آن ندارد، تا جایی ادامه پیدا کرد که کار به استفاده از داروهای تقلبی نیز رسید و بازار داروهایی که حتی مبداء واردات آن هم نامشخص بود، داغ‌تر شد.