تاریخ انتشار:
بداقبالی قالیباف
اگر شما بخواهید بازنده انتخابات ۹۲ را معرفی کنید قطعاً در ابتدای لیست نام غرضی یا رضایی قرار نخواهد گرفت، زیرا آنها از ابتدا نیز برای پیروزی خود شانسی را متصور نبودند.
اگر شما بخواهید بازنده انتخابات 92 را معرفی کنید قطعاً در ابتدای لیست نام غرضی یا رضایی قرار نخواهد گرفت، زیرا آنها از ابتدا نیز برای پیروزی خود شانسی را متصور نبودند. در این لیست بنا بر اذعان بسیاری از ناظران امور سیاسی ایران نام محمدباقر قالیباف قرار خواهد گرفت. چهره‌ای که بعد از هشت سال بار دیگر به سودای پاستور این بار از بهشت مرخصی گرفت، اما همچون سال 1384 با تابلوی ورود ممنوع روبه‌رو شد.
رایی که گران تمام شد
ناکامی مجدد محمدباقر قالیباف این بار بسیار گران‌تر از ناکامی پیشین وی تمام شد. تمام برنامه‌ریزی قالیباف در سال‌های اخیر معطوف به این بود که با تسریع در اجرای طرح‌های عمرانی تهران ضمن ارائه الگوی موفق یک مدیر اصولگرا، پایتخت‌نشین‌ها را نیز که به صورت سنتی از منتقدان اصولگرایی حمایت می‌کردند، به صف حامیان این جریان و شخص خود اضافه کند. با این ذهنیت کمپین قالیباف در روزهای منتهی به 24 خردادماه بیشتر در شهرستان‌ها و روستاها مشغول فعالیت بودند. حتی می‌توان گفت فیلم‌های تبلیغاتی این نامزد اصولگرا برای تاثیر بر رای‌دهندگان مناطق دوردست و حاشیه‌ای تهیه شده بود. اعلام نتایج آوردگاه 24 خردادماه کافی بود تا مشخص شود سردار قالیباف در تهران چقدر رای آورده است، زمانی که رای‌ها به تفکیک شهرستان‌ها مشخص شد آب سردی بر قامت شهردار تهران ریخته شد، زیرا در تهرانی که آنقدر به آن امیدوار بود تنها 700 هزار رای آورده بود و رقیب وی حسن روحانی تنها به مدد اعلام ائتلاف اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان در سه روز مانده به روز رای‌گیری یک میلیون و 400 هزار رای را در انبان خود ذخیره کرد. شوک ناشی از اعلام نتایج آنقدر سنگین بود که تا مدت‌ها ستاد قالیباف در بهت و حیرت به سر می‌بردند اما اخبار منتشر‌شده دیگر سنگین‌تر از شکست نخست بود بنابراین قالیباف ترجیح داد زودتر بر اوضاع مسلط شود وگرنه بیم آن می‌رفت که دیگر شهردار تهران نباشد و مجبور شود تا دو‌دستی، پست شهرداری پایتخت را تقدیم دیگری کند. ترکیب شورای شهر تهران و رقابت سنگین اصلاح‌طلبان با اصولگرایان زمینه‌ای فراهم کرد که نفس در سینه شهردار تهران سنگینی کند به خصوص اینکه چند روز بعد از اعلام نتایج، احمد مسجدجامعی در نشست خبری خود که در ایسنا برگزار شده بود، زمزمه‌هایی را رسانه‌ای کرد که شاید قالیباف دیگر شهردار تهران نباشد و احتمال دارد گزینه‌های دیگری هم مورد بررسی قرار گیرند. وزیر اسبق ارشاد در این میان به رای 700 هزارتایی مردم تهران اشاره کرد و آن را نشان‌دهنده این مساله دانست که مردم تهران نیز با این رای نشان دادند به گردش نخبگان اعتقاد دارند. اگر هشت سال پیش قالیباف بدون حرف و حدیث شهردار تهران شد و اجماع نسبی بر روی او وجود داشت این بار، ترکیب شورا نشان می‌دهد شانس رقبای وی از جمله محسن هاشمی، معصومه ابتکار و محمد‌علی نجفی نه‌تنها کمتر از قالیباف نیست بلکه بیشتر است.
شورای شهر تهران هنوز تشکیل نشده است اما به نظر می‌رسد که طیف‌بندی پر‌رنگی در آن شکل بگیرد. فراکسیون‌های هم‌وزن اصولگرایان و اصلاح‌طلبان با 14 کرسی و سه کرسی از مستقل‌ها که می‌تواند بسیاری از معادلات را به هم بزند. با این وجود در صورتی که قالیباف همچنان شهردار تهران باقی بماند، قطعاً شهردار سابق نخواهد بود زیرا این شورای شهر، شورایی خواهد بود که بابت هر تصمیم‌گیری از قالیباف توضیح خواهد خواست و شرایط مانند گذشته نیست که صدای منتقدان طنین چندانی نداشته باشد.
چرا شکست
در تحلیل رای شش‌میلیونی محمدباقر قالیباف از آرای 35میلیونی می‌توان دلایل زیادی ارائه داد، بسیاری بر این باورند که نوع گفتمان وی نسبت به سایر رقبا در روز 17 خردادماه در ریزش آرای وی بسیار موثر بود. در جمعه پیش از انتخابات هشت کاندیدای ریاست‌جمهوری که چندی بعد دو تن از آنها انصراف دادند در مناظره‌ای چالشی یکدیگر را مورد نقد قرار دادند. قالیباف 52ساله که در روزهای قبل انتشار دو سخنرانی متفاوت حسابی او را کلافه کرده بود می‌خواست با یک تیر چند نشان بزند. از سویی مباحث طرح‌شده را تکذیب کند و از سوی دیگر خود را همان سیاستمدار خوش‌رو به جامعه معرفی کند. با این حال به نظر می‌رسید که قالیباف در انتخاب حریف اشتباه محاسباتی کرد و به جای حمله به عارف، روحانی را در این زمینه مورد خطاب قرار داد. قاعدتاً عارف در پاسخ به قالیباف کاملاً محتاطانه و مبهم پاسخ می‌داد، اما حسن روحانی زیرکانه حمله حریف را به عرصه ایراد خطابه‌ای غرا بدل کرد. قالیباف در آن جلسه حسن روحانی را مورد نقد قرار داد که چرا در روزهایی که دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده است به دفتر تحکیم وحدت مجوز برگزاری راهپیمایی را نداد.
هر چند قالیباف درصدد بود تا روحانی را آچمز کند اما پاسخ روحانی به این سوال برای وی بسیار گران تمام شد زیرا روحانی مهم‌ترین دلیل مخالفت خود را برنامه قالیباف برای برخورد گاز‌انبری با دانشجویان اعلام کرد. هر چند قالیباف پاسخ‌هایی را مطرح کرد، اما از وجنات وی معلوم بود که بازی را کاملاً به شیخ دیپلمات باخته است.
تکنوکراتی که می‌خواست سیاسی باشد
به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل شکست شهردار فعلی تهران مشاوران وی باشند. در طول هشت سال گذشته قالیباف تلاش کرده بود از خود چهره مدیری تکنوکرات را به تصویر بکشد که کاردان است و از پس مدیریت بحران‌های بزرگ برمی‌آید. برای وی فرقی نمی‌کند که سازمانی که ریاست آن را بر عهده دارد نیروی انتظامی باشد یا شهرداری تهران. این چهره نظامی که خلبانی پروازهای غیرنظامی را نیز تجربه کرده است و در رشته جغرافیای سیاسی درس خوانده است، اما نشان داد سیاستمدار خبره‌ای نیست و با وجود بهره‌گیری از انبوه نشریات همشهری، مهربانی صدا و سیما و نمایشگاه بزرگی به نام تهران در هشت سال گذشته نتوانسته است چهره‌ای مقبول از خود بسازد.
مشاوران وی نیز در این زمینه بیشتر بار خاطر بودند تا یار شاطر. تیمی که هنوز نمی‌داند نامزد آنها باید سردار معرفی شود، یا دکتر یا خلبان با یک کلمه حریف -گازانبر- تصویری دیگر از نامزد خود را در اذهان مشاهده کرد. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه از مشاوران او نیز در این باره معتقد است، وی در لابه لای سخنان خود تصریح کرد مهم‌ترین مشکل زمانی نمود یافت که قالیباف خواست سیاسی شود. البته پیش‌بینی این رای چندان غیرمنتظره نبود هر چند حامیان قالیباف تمام کاسه‌کوزه‌ها را سر سایر اصولگرایان شکستند که چرا کاندیداها به نفع قالیباف کنار نرفتند اما واقعیت این است که اگر تمام کاندیداها به نفع او کناره‌گیری می‌کردند وی ضمن ائتلاف با آرای باطله نیز نمی‌توانست روحانی را شکست دهد. به نظر می‌رسد در حال حاضر باید مهم‌ترین دغدغه این مدیر طرقبه‌ای، حفظ شهرداری تهران باشد. هنوز معلوم نیست که او در این پروژه موفق خواهد شد یا اینکه سال 1392 برای قالیباف که در سال ۱۳۸۷ (۲۰۰۸ میلادی) از طرف سایت شهرداری‌های جهان به عنوان هشتمین شهردار برتر دنیا معرفی شد، همچنان بدیمن است. تحمل تنها چند ماه کافی است تا مشخص شود که او شهردار تهران باقی خواهد ماند یا اینکه باید از این شغل خداحافظی کند به خصوص اینکه وی روزی با رویا‌پردازی شهرداری را سکوی پرش خود به سمت پاستور می‌دانست اما شاید این سکو به زودی شاهد تکیه زدن مدیر دیگری به جز قالیباف باشد.
رایی که گران تمام شد
ناکامی مجدد محمدباقر قالیباف این بار بسیار گران‌تر از ناکامی پیشین وی تمام شد. تمام برنامه‌ریزی قالیباف در سال‌های اخیر معطوف به این بود که با تسریع در اجرای طرح‌های عمرانی تهران ضمن ارائه الگوی موفق یک مدیر اصولگرا، پایتخت‌نشین‌ها را نیز که به صورت سنتی از منتقدان اصولگرایی حمایت می‌کردند، به صف حامیان این جریان و شخص خود اضافه کند. با این ذهنیت کمپین قالیباف در روزهای منتهی به 24 خردادماه بیشتر در شهرستان‌ها و روستاها مشغول فعالیت بودند. حتی می‌توان گفت فیلم‌های تبلیغاتی این نامزد اصولگرا برای تاثیر بر رای‌دهندگان مناطق دوردست و حاشیه‌ای تهیه شده بود. اعلام نتایج آوردگاه 24 خردادماه کافی بود تا مشخص شود سردار قالیباف در تهران چقدر رای آورده است، زمانی که رای‌ها به تفکیک شهرستان‌ها مشخص شد آب سردی بر قامت شهردار تهران ریخته شد، زیرا در تهرانی که آنقدر به آن امیدوار بود تنها 700 هزار رای آورده بود و رقیب وی حسن روحانی تنها به مدد اعلام ائتلاف اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان در سه روز مانده به روز رای‌گیری یک میلیون و 400 هزار رای را در انبان خود ذخیره کرد. شوک ناشی از اعلام نتایج آنقدر سنگین بود که تا مدت‌ها ستاد قالیباف در بهت و حیرت به سر می‌بردند اما اخبار منتشر‌شده دیگر سنگین‌تر از شکست نخست بود بنابراین قالیباف ترجیح داد زودتر بر اوضاع مسلط شود وگرنه بیم آن می‌رفت که دیگر شهردار تهران نباشد و مجبور شود تا دو‌دستی، پست شهرداری پایتخت را تقدیم دیگری کند. ترکیب شورای شهر تهران و رقابت سنگین اصلاح‌طلبان با اصولگرایان زمینه‌ای فراهم کرد که نفس در سینه شهردار تهران سنگینی کند به خصوص اینکه چند روز بعد از اعلام نتایج، احمد مسجدجامعی در نشست خبری خود که در ایسنا برگزار شده بود، زمزمه‌هایی را رسانه‌ای کرد که شاید قالیباف دیگر شهردار تهران نباشد و احتمال دارد گزینه‌های دیگری هم مورد بررسی قرار گیرند. وزیر اسبق ارشاد در این میان به رای 700 هزارتایی مردم تهران اشاره کرد و آن را نشان‌دهنده این مساله دانست که مردم تهران نیز با این رای نشان دادند به گردش نخبگان اعتقاد دارند. اگر هشت سال پیش قالیباف بدون حرف و حدیث شهردار تهران شد و اجماع نسبی بر روی او وجود داشت این بار، ترکیب شورا نشان می‌دهد شانس رقبای وی از جمله محسن هاشمی، معصومه ابتکار و محمد‌علی نجفی نه‌تنها کمتر از قالیباف نیست بلکه بیشتر است.
شورای شهر تهران هنوز تشکیل نشده است اما به نظر می‌رسد که طیف‌بندی پر‌رنگی در آن شکل بگیرد. فراکسیون‌های هم‌وزن اصولگرایان و اصلاح‌طلبان با 14 کرسی و سه کرسی از مستقل‌ها که می‌تواند بسیاری از معادلات را به هم بزند. با این وجود در صورتی که قالیباف همچنان شهردار تهران باقی بماند، قطعاً شهردار سابق نخواهد بود زیرا این شورای شهر، شورایی خواهد بود که بابت هر تصمیم‌گیری از قالیباف توضیح خواهد خواست و شرایط مانند گذشته نیست که صدای منتقدان طنین چندانی نداشته باشد.
چرا شکست
در تحلیل رای شش‌میلیونی محمدباقر قالیباف از آرای 35میلیونی می‌توان دلایل زیادی ارائه داد، بسیاری بر این باورند که نوع گفتمان وی نسبت به سایر رقبا در روز 17 خردادماه در ریزش آرای وی بسیار موثر بود. در جمعه پیش از انتخابات هشت کاندیدای ریاست‌جمهوری که چندی بعد دو تن از آنها انصراف دادند در مناظره‌ای چالشی یکدیگر را مورد نقد قرار دادند. قالیباف 52ساله که در روزهای قبل انتشار دو سخنرانی متفاوت حسابی او را کلافه کرده بود می‌خواست با یک تیر چند نشان بزند. از سویی مباحث طرح‌شده را تکذیب کند و از سوی دیگر خود را همان سیاستمدار خوش‌رو به جامعه معرفی کند. با این حال به نظر می‌رسید که قالیباف در انتخاب حریف اشتباه محاسباتی کرد و به جای حمله به عارف، روحانی را در این زمینه مورد خطاب قرار داد. قاعدتاً عارف در پاسخ به قالیباف کاملاً محتاطانه و مبهم پاسخ می‌داد، اما حسن روحانی زیرکانه حمله حریف را به عرصه ایراد خطابه‌ای غرا بدل کرد. قالیباف در آن جلسه حسن روحانی را مورد نقد قرار داد که چرا در روزهایی که دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده است به دفتر تحکیم وحدت مجوز برگزاری راهپیمایی را نداد.
هر چند قالیباف درصدد بود تا روحانی را آچمز کند اما پاسخ روحانی به این سوال برای وی بسیار گران تمام شد زیرا روحانی مهم‌ترین دلیل مخالفت خود را برنامه قالیباف برای برخورد گاز‌انبری با دانشجویان اعلام کرد. هر چند قالیباف پاسخ‌هایی را مطرح کرد، اما از وجنات وی معلوم بود که بازی را کاملاً به شیخ دیپلمات باخته است.
تکنوکراتی که می‌خواست سیاسی باشد
به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل شکست شهردار فعلی تهران مشاوران وی باشند. در طول هشت سال گذشته قالیباف تلاش کرده بود از خود چهره مدیری تکنوکرات را به تصویر بکشد که کاردان است و از پس مدیریت بحران‌های بزرگ برمی‌آید. برای وی فرقی نمی‌کند که سازمانی که ریاست آن را بر عهده دارد نیروی انتظامی باشد یا شهرداری تهران. این چهره نظامی که خلبانی پروازهای غیرنظامی را نیز تجربه کرده است و در رشته جغرافیای سیاسی درس خوانده است، اما نشان داد سیاستمدار خبره‌ای نیست و با وجود بهره‌گیری از انبوه نشریات همشهری، مهربانی صدا و سیما و نمایشگاه بزرگی به نام تهران در هشت سال گذشته نتوانسته است چهره‌ای مقبول از خود بسازد.
مشاوران وی نیز در این زمینه بیشتر بار خاطر بودند تا یار شاطر. تیمی که هنوز نمی‌داند نامزد آنها باید سردار معرفی شود، یا دکتر یا خلبان با یک کلمه حریف -گازانبر- تصویری دیگر از نامزد خود را در اذهان مشاهده کرد. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه از مشاوران او نیز در این باره معتقد است، وی در لابه لای سخنان خود تصریح کرد مهم‌ترین مشکل زمانی نمود یافت که قالیباف خواست سیاسی شود. البته پیش‌بینی این رای چندان غیرمنتظره نبود هر چند حامیان قالیباف تمام کاسه‌کوزه‌ها را سر سایر اصولگرایان شکستند که چرا کاندیداها به نفع قالیباف کنار نرفتند اما واقعیت این است که اگر تمام کاندیداها به نفع او کناره‌گیری می‌کردند وی ضمن ائتلاف با آرای باطله نیز نمی‌توانست روحانی را شکست دهد. به نظر می‌رسد در حال حاضر باید مهم‌ترین دغدغه این مدیر طرقبه‌ای، حفظ شهرداری تهران باشد. هنوز معلوم نیست که او در این پروژه موفق خواهد شد یا اینکه سال 1392 برای قالیباف که در سال ۱۳۸۷ (۲۰۰۸ میلادی) از طرف سایت شهرداری‌های جهان به عنوان هشتمین شهردار برتر دنیا معرفی شد، همچنان بدیمن است. تحمل تنها چند ماه کافی است تا مشخص شود که او شهردار تهران باقی خواهد ماند یا اینکه باید از این شغل خداحافظی کند به خصوص اینکه وی روزی با رویا‌پردازی شهرداری را سکوی پرش خود به سمت پاستور می‌دانست اما شاید این سکو به زودی شاهد تکیه زدن مدیر دیگری به جز قالیباف باشد.
دیدگاه تان را بنویسید