فرصت را دریابیم
آزادسازی سهام عدالت با بازارها چه می‌کند؟
بحث سهام عدالت از ۱۴ سال پیش مطرح بوده است؛ پروژه‌ای که شروعش خوب بود و اجرایی شدنش بیش از حد زمان‌بر شد. هم‌اکنون که صحبت از سهام عدالت می‌کنیم این موضوع بیش از ۴۹ میلیون نفر از جامعه ما را درگیر خود کرده است و از این‌رو سهام عدالت دیگر یک موضوع اقتصادی ساده محسوب نمی‌شود و یک موضوع ملی است. طبیعتاً شاید در نگاه اول این برداشت شود که با آزادسازی سهام عدالت فشار فروش بالایی بر بازار سرمایه ایجاد شده و در طرف دیگر نقدینگی حاصل از فروش این سهام توسط فروشندگان تاثیرات تورمی در بازارهای دیگر داشته باشد.
منطقی هم هست ارزش روز سهام عدالت الان در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است و آزاد شدن یکباره این میزان نقدینگی طبیعتاً آسیب‌هایی نیز در پی خواهد داشت اما این وسط باید به چند نکته دقت کرد.
نکته اول
ابتدا اینکه قرار نیست تمام افرادی که مشمول سهام عدالت هستند، حتماً فروشنده سهام خود باشند و برخی از آنها احتمالاً کماکان سهامدار باقی خواهند ماند و از منافع سهامداری کردن این سهام منتفع خواهند شد.
نکته دوم
دوم اینکه به نظر می‌رسد با توجه به سخنان مسوولان امر قرار است آزادسازی سهام عدالت به صورت تدریجی باشد و طبیعتاً مالکان این سهام اختیار فروش صد درصد سهام خود را نخواهند داشت.
نکته سوم
نکته سوم اینکه با توجه به بزرگ‌تر شدن ابعاد بازار سرمایه از نظر حجم و ارزش معاملات و با در نظر گرفتن این موضوع که این ابعاد تا ماه‌های آینده شاید از این هم بزرگ‌تر شود طبیعتاً تاثیر حجم فروش حاصل از سهام عدالت به نسبت قبل خیلی کمتر خواهد بود و ارزش معاملات بالای بازار سرمایه می‌تواند جوابگو فروشنده‌های سهام عدالت باشد.
گشایش در تامین مالی
از طرفی بازار سهام که این روزها به واسطه تامین مالی دولت و سپری کردن روزهای پررونق، سرمایه‌گذاران خرد را از بازارهای مختلف به خود جلب کرده، به این واسطه میزبان خیل عظیمی از مردمی خواهد بود که عموماً پیشینه فعالیت در بازار سرمایه را نداشته‌اند؛ اما با ورود آنها احتمالاً در آینده، دست دولت در اجرای طرح‌های تامین مالی از طریق بازار سرمایه بازتر خواهد شد. سازمان خصوصی‌سازی دو روش را برای آزادسازی سهام عدالت پیشنهاد داده است که با توجه به آمار ارائه‌شده، مدیریت دولتی کمتر مورد استقبال دارندگان این سهام قرار گرفته است. گرایش دارندگان سهام عدالت به مدیریت مستقیم دارایی‌ها در کنار عدم ایجاد ظرفیت لازم، چه از حیث اختلال در هسته معاملاتی و چه از حیث آموزش این افراد می‌تواند معضل جدی را برای بازار سرمایه ایجاد کند. از این‌رو به نظر می‌رسد شورای عالی بورس باید سازوکار فروش این سهام در بازار را به شیوه‌ای کارا مدیریت کند. اما در طرف دیگر نباید نکات مثبت آزادسازی سهام عدالت را نیز فراموش کرد. چراکه با آزادسازی سهام عدالت عملاً بازار سرمایه ما به یک بازار ملی تبدیل خواهد شد. بازاری که بیش از ۴۹ میلیون نفر سرمایه‌های خود را درگیر این بازار خواهند دید و تحولات آن برایشان مهم خواهد بود.
اهداف بزرگ
اینکه کشور ما نیاز دارد یک بازار سرمایه قوی و پویا داشته باشد، بر کسی پوشیده نیست و با آزادسازی سهام عدالت و حمایت همه‌جانبه ارکان مختلف کشور از این بازار، به نظر می‌رسد در حال طی کردن مسیر به سمت این هدف بزرگ هستیم.
البته بدیهی است ارزش روز سهام عدالت در این مدت رشد زیادی داشته است و مشمولان سهام عدالت هم‌اکنون خود را صاحب دارایی چند میلیون‌تومانی می‌بینند، آن هم در شرایطی که گاه برخی خانواده‌ها به شدت به این مبلغ برای گذران زندگی خود نیاز دارند.
پس طبیعی است برخی از آنها فروشنده سهام خود خواهند بود که با صحبت‌های قبلی به نظر می‌رسد این فروش‌ها با تدابیر درست و مدیریت شرایط بتواند به خوبی جذب بازار سرمایه شود.
اثر بر بازارهای موازی
نکته بسیار مهم و شاید دغدغه خیلی از افراد تاثیر آزادسازی سهام عدالت بر سایر بازارهاست. طبیعتاً آزادسازی سهام عدالت و فروش بخشی از این سهام توسط فروشندگان باعث تزریق نقدینگی به سایر بازارها خواهد شد.
واضح است ورود نقدینگی به هر بازاری می‌تواند تاثیرات تورم‌زا داشته باشد. این موضوع برای آزادسازی سهام عدالت نیز برقرار است. اگر بازارهای هدف نقدینگی را بازار سرمایه و بازار ارز و بازار طلا، بازار پول و بازار کالایی مانند مسکن و خودرو در نظر بگیریم طبیعی است اگر دولت بخواهد به یکباره سهام عدالت را آزادسازی کند بخش قابل توجهی از مردم فروشنده خواهند بود و ممکن است بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار دهد و با توجه به جو هیجانی که ایجاد می‌کند در نتیجه بازارهایی چون ارز و طلا را مورد هدف قرار دهد.
البته به این نکته توجه داشته باشیم که حجم نقدینگی حاصل از فروش در سهام عدالت با در نظر گرفتن اینکه خیلی از افراد مشمول سهام اولیه ۱۰ میلیون‌ریالی نیستند و در گذشته مابه‌التفاوت سهام عدالت خود تا سقف ۱۰ میلیون را پرداخت نکرده‌اند پس ارزش روز سهام این افراد نیز رقمی کمتر خواهد بود (طبق اعلام کارشناسان ارزش روز سهام عدالت افرادی که در دسته مشمولان اولیه ۱۰ میلیون‌ریالی بوده‌اند الان رقمی حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیون ریال برآورد می‌شود).
از سوی دیگر با در نظر گرفتن محدودیت فروشی که از سوی سازمان خصوصی‌سازی برای این موضوع در نظر گرفته شده است و عنوان شده در مرحله اول فقط قابلیت فروش ۲۰ درصد از دارایی مشمولان سهام عدالت توسط این افراد امکان‌پذیر است، به نظر می‌رسد به نوعی سعی شده تاثیر این موضوع نیز به حداقل کاهش یابد اما کماکان نمی‌توان این تاثیر تورم‌زا را نادیده گرفت.
تخمین آزادسازی
برآورد می‌شود فروش ۲۰ درصد از سهام عدالت افرادی که مالک این سهام هستند در مرحله اول می‌تواند رقمی حدود دو تا چهار میلیون تومان را برای این افراد ایجاد کند که عمدتاً این حجم نقدینگی نمی‌تواند تهدید جدی برای ایجاد تورم در بازارهای ارز و طلا باشد اما طبیعتاً بازارهای کالایی را کمی تحت تاثیر قرار می‌دهد که باید در زمان خودش این موضوع نیز بررسی شود.
فرهنگ‌سازی و آموزش
در انتها باید عنوان کرد آزادسازی سهام عدالت یک اتفاق بسیار بزرگ برای بازار سرمایه ایران و کلیت جامعه است که اگر به‌خوبی مدیریت شود می‌تواند سرانجام خوبی نیز رقم بخورد. این حق طبیعی همه افراد است که بتوانند از دارایی‌های خود به نحو احسن بهره ببرند ولی لازم است در این زمینه فرهنگ‌سازی و آموزش‌های بیشتری داده شود و زیرساخت‌های اجرایی کردن این موضوع خیلی سریع‌تر بهبود یابد تا بتواند جوابگوی ۴۹ میلیون سهامدار سهام عدالت باشد.
