کابینه کامل شد

کابینه دولت دوازدهم کامل شد. منصور غلامی و رضا اردکانیان هر دو در جلسه هفته قبل رای اعتماد نمایندگان را گرفتند و راهی پاستور شدند. رای اعتمادی که برای کسی غیرمنتظره نبود، نه رسانه‌ها، نه نمایندگان و نه خود وزرا. گویا از قبل مشخص بود که هر دو گزینه پیشنهادی روحانی رای اعتماد می‌گیرند و گرفتند. اعتماد در شرح جلسه رای اعتماد نوشت: صدوچهل‌وهشتمین جلسه علنی مجلس درست به کسالت‌باری سی‌وهفتمین روز پاییز کم‌رمق و کشدار گذشت. نه از حاشیه‌ها و اعتراضات دانشجویی این چند روزه به بیست‌ویکمین گزینه روحانی برای وزارت علوم رد‌پایی وجود داشت و نه نطق آتشین موافقان و مخالفان دو وزیر روند یکنواخت جلسه را به هم زد. آنقدر که چند نفر از نمایندگان به نقوی‌حسینی، نماینده ورامین گفته بودند: بلند شو و یک فریاد بزن تا بلکه شوری در مجلس ایجاد کنی! خلاصه آنکه منصور غلامی و رضا اردکانیان اصلاً روز سختی نداشتند و رای ۱۸۰تایی غلامی و ۲۲۵تایی اردکانیان هم چندان دور از انتظار نبود. حتی وقتی خیلی از نمایندگان نطق غلامی در دفاع از خودش را با نطق بی‌طرف مقایسه کردند و آن را همان‌قدر کم‌جان و بی‌انگیزه دانستند هم اتفاقی نیفتاد. آنها قرار بود رای بیاورند و آوردند. در واقع سه فراکسیون سیاسی مجلس تکلیف آنها را همان ساعات اولیه صبح قبل از آغاز صحن و در جلسات داخلی خودشان روشن کرده بودند. در فراکسیون‌های مستقلین ولایی و اصولگرایان تصمیم فراکسیونی حمایت از هر دو گزینه پیشنهادی بود. اما آن‌گونه که شرق نوشت نمایندگان امید «آتش به اختیار» بودند و بنا شد هر که مطابق نگاه خود به وزیر پیشنهادی علوم رای دهد.

♦♦♦

تعامل، نه معامله

روحانی هم از گزینه‌های پیشنهادی‌اش دفاع کرد. دفاع اول مربوط به وزیر علوم بود فردی که روحانی می‌گوید بر سر انتخامش تعامل کرده اما معامله نکرده. شرق به نقل از روحانی نوشت: تاخیر در معرفی وزرا نشان داد فضای جامعه ما و به‌ویژه دانشگاهیان نسبت به سرنوشت دانشگاه و علم تا چه حد حساس است. من بر سر دانشگاه، آزادی آن، امنیت و آینده دانشجویان و خطی که دولت از ابتدا اعلام کرده با هیچ‌کس معامله نکردم و بدانید معامله نخواهم کرد؛ آنچه وعده من با ملت بوده و به حول و قوه الهی به شرط حیات تا روز آخر دولت ادامه خواهد یافت و شما نمایندگان و مردم به‌خوبی شاهد خواهید بود. نیازی نیست با عجله راجع به افراد قضاوت کنیم. من از هیچ‌کدام از معیارهایی که برای انتخاب وزیر علوم بود، کوتاه نیامدم. ممکن است انتخاب‌ها و زمان آن طولانی شده باشد و برای ایجاد هماهنگی این فرصت ۶۰، ۷۰‌روزه بود، اما من پای همه اصولم ایستاده‌ام. غلامی فضای دانشگاه را در همان مسیر سال ۹۳ و ۹۴ قرار می‌دهد. دانشگاه ۹۶ با ۹۳ متفاوت نخواهد بود و من این وعده را به دانشجویان و استادان می‌دهم. شخصاً روند دانشگاه را پایش می‌کنم.

اردکانیان اما گزینه مورد وفاق مجلس بود و روحانی هم این را می‌دانست. پس چانه‌زنی‌ها بر سر او و دفاع از او چندان طول نکشید. اما اعتماد از پشت پرده رای اعتماد به غلامی نوشت و گفت: غلامی اگرچه چهره‌ای با پیشینه اصلاح‌طلبی بود اما اکثر موافقان او از اصولگرایان و مخالفانش از فراکسیون امید بودند. این روزنامه به نقل از علیرضا رحیمی می‌نویسد حمایت از غلامی حمایتی تاکتیکی و نه با هدف حمایت از دولت بود. به گفته او آنها با این حمایت هزینه‌های وجود یک گزینه ضعیف در وزارتخانه‌ای مهم را متوجه دولت و حامیانش می‌کنند. نقوی‌حسینی هم در پاسخ به اینکه آیا نمایندگان به برنامه غلامی رای داده‌اند گفته: کدام وزیر برنامه دارد همه آنها کشک است. یکسری کار روتین را بیان می‌کنند و اسم آن را می‌گذارند برنامه. دولت حقوق کارمندانش را ندارد بدهد حالا وزیر چه تحولی می‌خواهد ایجاد کند.

♦♦♦

دعوت به مناظره بر سر نیکنام

دولت و مجلس هفته گذشته تنها درگیر رای اعتماد به وزرا نبودند، مساله حضور سپنتا نیکنام در شورای شهر یزد، پای دولت و مجلس را هم به ماجرا باز کرد. حال هم حسن روحانی قول رسیدگی به این ماجرا را داده و می‌خواهد از طریق منشور حقوق شهروندی مشکل را حل کند و هم علی لاریجانی. در این میان البته محسن رضایی گفته راه‌حل این مشکل مراجعه به مجمع تشخیص مصلحت نظام است. شورای نگهبان بر سر موضع خود ایستاده و اعلام کرده عضویت عضو زرتشتی در شورای شهر یزد منتفی است. مجید انصاری‌-‌عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاون سابق رئیس‌جمهور با انتقاد از موضع شورای نگهبان در صفحه اینستاگرام خود نوشت: در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران از سوی دشمنان متهم به نقض حقوق بشر و اقلیت‌های دینی و مذهبی می‌شود، تعلیق فعالیت سپنتا نیکنام موجب ناراحتی و نگرانی دوستان انقلاب و خوشحالی عوامل ضدانقلاب شده است. آنچه تاکنون در توجیه این اقدام نادرست صورت‌گرفته، بسیاری از فضلای حوزه و اساتید حقوق کشور را متعجب و متاسف کرد! و ضربه شدیدی بر اعتبار شورای نگهبان وارد ساخت. اینجانب آماده‌ام در مناظره‌ای فقهی حقوقی با یکی از اعضای شورای نگهبان در این زمینه شرکت کنم. اما عباسعلی کدخدایی،‌ در واکنش به پیشنهاد انصاری گفت: این موضوع قابل مناظره نیست؛ چون نظرات شورای نگهبان فقهی و حقوقی است که اعلام می‌شود. این مساله مانند این است که اعلام کنیم با مجلس بنشینیم و مناظره کنیم.

♦♦♦

قول مساعد دو قوه

مساله نیکنام محل بحث مجلس و شورای نگهبان است. شورای نگهبان می‌گوید می‌تواند درباره قوانینی که مسیر قانونی‌اش را طی کرده اظهارنظر کند و آنها را تغییر دهد. اما علی لاریجانی می‌گوید شورای نگهبان ۱۰ روز زمان برای اعلام نظر نسبت به قوانین مجلس و مطابقت آن با قانون و شرع دارد و حتی می‌تواند این فرصت را ۱۰ روز دیگر هم تمدید کند. اما وقتی نظر قطعی‌اش را اعلام کرد اظهارنظر مجدد معنا ندارد. لاریجانی گفته اگر فرض کنیم استدلال شورای نگهبان درست است باز هم باید این موضوع به مجلس اعلام شود تا قانون را تغییر داده نه اینکه در جای دیگری آن را وضع کنند. همزمان اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان در مجلس در گفت‌وگو با «ایسنا» از موافقت و همراهی رئیس‌جمهور با ریاست مجلس برای رفع حکم تعلیق سپنتا نیکنام خبر داد. نماینده زرتشتیان افزود: در گفت‌وگویی که با رئیس‌جمهور داشتم دیدگاه وی را درباره موضوع سپنتا نیکنام جویا شدم و ایشان ضمن ابراز ناراحتی از موضوع گفتند که در حال پیگیری برای حل آن هستند. آقای واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور هم به پیگیری‌های انجام‌شده اشاره کردند و گفتند به‌زودی نتایج این اقدامات اعلام خواهد شد. همزمان محسن هاشمی‌رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران، ری و تجریش با بیان اینکه در ملاقات با لاریجانی موضوع سپنتا نیکنام مطرح شد، گفت: رئیس مجلس قول دادند که با اختیارات و شخصیت حقیقی که دارد، این مساله را حل کند و امیدواریم در این شرایط حساس بین‌المللی این موضوع مرتفع شود.

رئیس قوه قضائیه اما برخلاف روسای دو قوه دیگر، از تصمیم شورای نگهبان دفاع کرد. اما جالب است که هادی صادقی، معاون قوه قضائیه در گفت‌وگو با روزنامه ایران گفته این نظر شورا برخلاف مصلحت بوده. او گفته به نظر من ورود شورای نگهبان به مساله عضو زرتشتی شورای شهر، از حیث شکلی مشکلی ندارد. اما ایراد آن به لحاظ محتوایی است. نظر فقهای شورای نگهبان خلاف مصلحت بود و نظر درستی نبود. چون ورود یک نفر در جمع زیادتری در شورای شهر یزد، به عنوان «سبیل» نیست که این یک نفر بشود سبیل کفار بر مسلمین. با این حال اگرچه شورای محترم نگهبان حق ورود به این موضوع را داشتند اما ای‌کاش ورود نمی‌کردند.

♦♦♦

ورود آمانو به ایران

موضع‌گیری‌های رئیس‌جمهور آمریکا، پرونده هسته‌ای ایران را بار دیگر در صدر اخبار قرار داده است. پس از موضع‌گیری‌های داخلی و خارجی بسیار، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته به ایران آمد. ایران در شرح این سفر و دیدار آمانو با مقامات ایرانی نوشت: یوکیو آمانو در شرایطی با هدف ملاقات و گفت‌وگوهای دوره‌ای میان ایران و آژانس در قالب برجام به تهران سفر کرده است که موضع‌گیری‌های جدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا درباره توافق هسته‌ای، ابعاد مهم‌تری را به سفر او فارغ از رایزنی‌های دوجانبه با مسوولان ایرانی بخشیده است. ادعاها در خصوص عدم پایبندی ایران به برجام عنوان شده اما آمانو در این سفر همه آنها را رد کرد و گفت: «ایران در حال اجرای تعهدات خود بر اساس برجام یا توافق هسته‌ای با شش قدرت جهانی است و آژانس هم از دی‌ماه ۱۳۹۵ همچنان در حال راستی‌آزمایی و نظارت بر فعالیت‌های ایران است.» آمانو در این سفر با حسن روحانی هم دیدار کرد. دیداری که در آن روحانی بر حفظ استقلال آژانس تاکید کرد و گفت: «اعتبار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌عنوان یک نهاد مهم بین‌المللی در افکار عمومی جهان بر مبنای این است که بدون تاثیرپذیری از قدرت‌ها، فعالیت‌های حرفه‌ای و فنی خود را به انجام برساند و اینکه برخی از کشورها و مقامات آنها بخواهند بر تصمیمات آژانس تاثیر بگذارند و اعمال فشار کنند برای ما قابل قبول نیست.» دیدار دیگر آمانو با رئیس سازمان انرژی اتمی بود. دیداری که صالحی پس از آن تاکید کرد «مدیرکل آژانس هیچ درخواست جدیدی برای بازدید از سایت‌های ایران نداشته است». اما ایران همچنان تاکید می‌کند که در صورت نقض برجام از سوی آمریکا در زمانی کوتاه می‌تواند از این توافق خارج شود. صالحی هم بار دیگر بر موضع ایران تاکید کرد و گفت: «برجام را مهم می‌دانیم و نمی‌خواهیم به هم بخورد؛ علاقه‌مندیم برجام ادامه یابد و ضرورتی نداشته باشد از سناریوهایی که اندیشیده شده، استفاده کنیم، در عرض چهار روز می‌توانیم در فردو که دوستان گفتند سالن بسکتبال شده، فعالیت را شروع کنیم.»

♦♦♦

به‌روزرسانی تحریم‌ها

ورود آمانو به ایران و تاکید او بر پایبندی ایران به برجام در حالی است که خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های ایران را به‌روزرسانی کرد. به گزارش دنیای اقتصاد وزارت خزانه‌داری آمریکا فهرستی از مقامات و شرکت‌های ایرانی را در فهرست تحریم‌ها قرار داد که تحریم شدن آنها به‌دلیل ارتباط با سپاه پاسداران و همچنین در راستای اجرای قانون کاتسا اعلام شده است. بر اساس قانون کاتسا، دارایی‌های این افراد و شرکت‌ها در آمریکا بلوکه ‌شده، شرکت‌ها و افراد آمریکایی امکان معامله با آنها را نداشته و این افراد امکان ورود به آمریکا را نخواهند داشت. بند ۱۰۵ کاتسا، رئیس‌جمهوری آمریکا را ملزم می‌کند ظرف ۹۰ روز بعد از اجرایی شدن این قانون، اشخاص خارجی را که مقام‌ها، ماموران یا وابستگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشخیص داده می‌شوند، هدف تحریم‌های مرتبط با «تروریسم» قرار دهد. مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها (کاتسا)، بعد از تصویب با اکثریت قاطع آرا در هر دو مجلس نمایندگان و سنای آمریکا با امضای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری این کشور در تاریخ چهارشنبه 11 مرداد سال 1396 به قانون تبدیل شد.