لذت قاچاق

قاطبه اقتصاددانان معتقدند تجارت آزاد موتور رشد و توسعه اقتصادی در دهه‌های اخیر بوده و سود آن نه در انحصار اقتصادهای توسعه‌یافته که از قضا بیشتر به اقتصادهای در حال توسعه‌ای رسیده است که هوشمندانه با تکیه بر مزیت‌های خود وارد بازارهای بین‌المللی شدند. از جمله کشورهایی چون چین و هند که توانستند با ورود به این بازارها به رشد بالا و درازمدت دست پیدا کنند و فقر گسترده موجود در کشورهایشان را کاهش دهند.

با این حال یکی از سیاست‌های محبوب و مطلوب سیاست‌گذار ایرانی ایجاد محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای و ممنوعیت روی واردات کالا و خدمات بوده است که گاهی به بهانه حمایت از تولید داخل و زمانی به دلیل بحران ارزی روی داده است. با این حال استفاده از سیاستی که صرفاً در موارد استثنا و در بازه زمانی کوتاه‌مدت جواب داده، در بازه زمانی طولانی و همزمان با انواع و اقسام محدودیت‌ها مانند سرکوب نرخ ارز، پیمان‌سپاری ارزی برای واردات و... نتیجه‌ای جز دامن زدن به قاچاق کالاهای مصرفی ممنوع‌شده دربر نداشته است.

کوثر یوسفی و صمد علامتی به تازگی در مطالعه‌ای با بررسی آمار و داده‌ها به تبعات اجرای سیاست ممنوعیت واردات از سال 1397 به بعد در ایران پرداخته و به این نتیجه رسیده‌اند که این سیاست باعث شده است تا قاچاق کالاهای ممنوع‌شده در مقایسه با دیگر کالاها 20 درصد افزایش یابد که رقم بسیار بالایی است و نشان از آثار نامطلوب این سیاست و تضاد با اهداف بیان‌شده‌اش داشته باشد. سیاست ممنوعیت واردات طی این شش سال باعث اقبال به قاچاق کالا در انواع مختلف آن کولبری و ته‌لنجی تا نشت از مناطق آزاد و دیگر راه‌های موجود شده است.