فرار از دلار
حسین صبوری مسیر پیش‌روی بیت‌کوین را روایت می‌کند
در هفته‌های اخیر تقاضا برای رمزارزها به‌خصوص بیت‌کوین به شکل قابل توجهی افزایش یافته است و این مساله سبب شده در مدت کمتر از دو ماه این ارز دیجیتال که مدت‌های طولانی در حال نوسان زیر سقف تاریخی ۲۰ هزاردلاری بود به راحتی از سد این مقاومت بگذرد و بهای هر بیت‌کوین تا ۴۲ هزار دلار نیز افزایش پیدا کند. این صعود اگرچه در روزهای بعد پایدار نماند و با افت مواجه شد اما به نظر می‌رسد در مواجهه با رغبت سایر بازارها در داخل کشور تب بیت‌کوین در میان گروه دیگری از مردم بالا گرفت و بسیاری حالا پس از بازگشت دوباره کریپتوکارنسی‌ها بر سر زبان‌ها و صدر اخبار به دنبال آزمودن بخت خود در معاملات پرریسک دارایی‌های این‌چنینی هستند. همین سبب شد تا تجارت فردا در گفت‌وگو با حسین صبوری کارشناس اقتصادی آگاه در زمینه ارزهای دیجیتال به بررسی عوامل موثر بر قیمت بیت‌کوین بپردازد و ضمن واکاوی آنچه در هفته‌های اخیر رخ داده احتمالات پیش‌روی این تقریباً نوع‌ها در بازارهای مالی را مورد بررسی قرار دهد. بنابر آنچه او باور دارد افق نه‌چندان مناسب حفظ ارزش دلار در بازارهای جهانی در کنار رشد پاداش استخراج بیت‌کوین در سال‌های پیش‌رو از جمله عواملی است که می‌تواند بهای آن را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.
♦♦♦
در روزهای اخیر شاهد رشد قابل توجه قیمت بیت‌کوین بوده‌ایم. فکر می‌کنید چه عواملی سبب این حجم از تقاضا برای بیت‌کوین شده است؟
دو عامل اصلی وجود دارد که توانسته در روزهای اخیر قیمت بیت‌کوین را افزایش دهد. عامل اول مربوط به موقعیت دلار آمریکاست. وضعیت ترازنامه فدرال‌رزرو در حال حاضر به گونه‌ای است که افت قیمت دلار در آینده دور از انتظار نیست. از سال ۱۹۷۱ که نظام استاندارد طلا (نظام مدیریت پولی برتون وودز) کنار گذاشته شد، زمینه برای کاهش ارزش دلار فراهم شد. در سال ۱۹۷۴ مجموعه دلار موجود در ترازنامه فدرال‌رزرو ۲۷۴ میلیارد دلار بوده است.
این در حالی است که در مارس سال ۲۰۲۰ میلادی قبل از شروع کرونا به حدود چهار هزار میلیارد دلار رسیده بود. این رقم بعد از شیوع کرونا و لزوم حمایت از اقتصاد به 5 /6 هزار میلیارد دلار افزایش یافت. در حال حاضر انتظار می‌رود با روی کار آمدن دولت بایدن و لزوم حمایت بیشتر از بخش‌های مختلف اقتصاد در ایالات متحده این رقم به میزان یک تا یک و نیم تریلیون دلار دیگر افزایش یابد. این مساله سبب می‌شود تا چشم‌انداز اقتصاد آمریکا در ماه‌ها و سال‌های آینده تورمی‌تر از گذشته باشد. در چنین شرایطی یکی از مهم‌ترین دارایی‌هایی که به‌طور سنتی برای حفظ ارزش استفاده می‌شده فلزات گرانبها مانند طلا بوده‌اند. اخیراً جذابیت بیت‌کوین برای سرمایه‌گذاران به حدی رسیده که می‌توان گفت بیت‌کوین نیز در حال حاضر می‌تواند چنین نقشی را ایفا کند.
با توجه به اینکه عرضه بیت‌کوین از ابتدا با اعلام میزان 21 میلیون واحد مشخص بوده است بنابراین مانند سایر دارایی‌ها نظیر طلا دستخوش افزایش یا کاهش تولید نمی‌شود. از این‌رو می‌توان این‌طور گفت که امکان بهتری برای پوشش تحولات تورمی دارد.
در این میان اگرچه مسکوکاتی مانند طلا عرضه نسبتاً پایدار دارند اما به دلیل آنکه تحت تاثیر استحصال از منابع یا معادن جدید قرار می‌گیرند در مقایسه با بیت‌کوین عرضه ناپایدارتری دارند. به نظر من این قابلیت بیت‌کوین در مقایسه با فلزاتی نظیر طلا سبب شده تا رفته‌رفته توجه سرمایه‌گذاران نهادی نیز به سمت این دارایی جلب شود.
در یک سال و نیم گذشته شاهد آن بودیم که سرمایه‌گذاران حقوقی در بازارهای جهانی به سمت خرید بیت‌کوین سوق پیدا کردند همین امر سبب شد تا چیزی در حدود یک تا یک و نیم میلیون واحد بیت‌کوین در پورتفوی سرمایه‌گذاری آنان قرار بگیرد.
اما به جز این عامل مهم‌تری که به افزایش قیمت بیت‌کوین منتهی می‌شود فرآیند هاوینگ آن است. اگر بخواهیم توضیحی ساده از این عبارت داشته باشیم می‌توان این‌طور گفت که هاوینگ به معنای نصف شدن پاداش استخراج و ماینینگ بیت‌کوین است که هر چهار سال یک‌بار اتفاق می‌افتد. اولین هاوینگ بیت‌کوین در سال ۲۰۱۲ و در زمانی که این دارایی قیمتی کمتر از ۱۲ دلار داشت، اتفاق افتاد.
با توجه به این عوامل چه آینده‌ای را برای بیت‌کوین و معاملات آن متصور هستید؟
در همان زمان پس از اینکه از این دیدگاه انجام شد قیمت آن افزایش جدی پیدا کرد تا اینکه با هاوینگ سال ۲۰۱۶ قیمت آن در محدوده ۶۹۲ دلار نیز با افزایش مواجه شد تا جایی که در سال ۲۰۱۷ بهای این دارایی تا ۲۰ هزار دلار نیز افزایش یافت. به‌رغم این افزایش و کاهش قیمت آن تا محدوده سه و ۳۰۰ دلار قیمت باز هم به قبل از هاوینگ بازنگشت. این الگوی قیمتی مجدداً در سال جاری تکرار شد.
بنابراین طبیعی است که نصف شدن تعداد پاداش ماینینگ بیت‌کوین در هر دوره با توجه به مولفه‌هایی که در کنار عوامل اقتصادی در مورد کاهش ارزش دلار مطرح شد می‌تواند تا حد قابل توجهی قیمت این دارایی را افزایش دهد. بر این اساس بسیاری از تحلیلگران باور دارند که اگر بر اساس الگوهای تکرارشده در ادوار گذشته بخواهیم اثر هاوینگ را بر قیمت بیت‌کوین بررسی کنیم رشد قیمت آن تا محدوده ۱۰۰ هزار دلار نیز دور از انتظار نخواهد بود.
در مورد مساله اول که در خصوص دلار آمریکا بود اشاره به این نکته ضروری است که طی سال‌های گذشته میزان بدهی‌های دولت آمریکا به حد قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. در حال حاضر میزان بدهی دولت آمریکا چیزی در حدود ۲۷ تریلیون دلار است. انتظار می‌رود در سال‌های آینده این رقم افزایش پیدا کند مساله‌ای که به خودی خود به ضرر دلار آمریکاست. در این میان در سال‌های آینده چشم‌انداز توسعه بازارهای مالی چین سبب می‌شود انتظار بیشتری برای نقش‌پذیری یوآن در اقتصاد جهانی و تضعیف بیشتر دلار داشته باشیم.
من فکر می‌کنم رمزارزها می‌توانند در چنین شرایطی فرصت رشد مناسبی داشته باشند و از آن جهت که یوآن می‌تواند با ضعیف‌تر شدن دلار در مبادلات جهانی به سرعت جایگزین آن شود با اقبال بیشتری روبهرو خواهد شد. در خود بازار رمزارزها نیز با توجه به اتفاقاتی که هم‌اکنون شاهد آن هستیم بیت‌کوین اختلاف قیمت بسیاری با سایر ارزهای دیجیتال دارد از این‌رو نمی‌توان گفت این دارایی از سوی سایر رقیبان در بازار ارزهای دیجیتال تهدید می‌شود.
با توجه به اینکه عرضه بیت‌کوین در حدود ۲۱ میلیون واحد محدود شده است اگر بگوییم در سال‌های آینده قیمت هر واحد از آن به محدوده یک میلیون دلار می‌رسد نباید تعجب کرد. اقتصاد آمریکا در دهه‌های اخیر هیچ‌گاه تا این حد چاپ پول نداشته است.
هم‌اکنون شاهد آن هستیم که به‌رغم افزایش قیمت بیت‌کوین در سال‌های گذشته و رشد اقبال عمومی به آن، هیچ‌گاه نتوانسته بر اساس آنچه در هنگام عرضه آن ادعا شد به عنوان پول عمل کند. با توجه به آنکه نوسان قیمت در بیت‌کوین بسیار زیاد است. به نظر می‌آید این ابزار تراکنش حداقل در شرایط فعلی نمی‌تواند به عنوان وسیله مبادله قابل اعتماد استفاده شود، بر همین اساس نمی‌تواند وسیله پرداخت آتی باشد. از طرفی شفاف بودن تراکنش‌های آن نیز سبب شد تا به‌طور گسترده در فضاهایی مانند «دارک وب» برای انجام تراکنش‌های غیرقانونی استفاده شود. به نظر شما وجود چنین عواملی آینده بیت‌کوین را تهدید نمی‌کند؟
در حال حاضر از سوی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی حساسیت بسیاری بر روی چنین ارزهایی مانند بیت‌کوین وجود دارد. در حال حاضر چنین نهادهایی بر روی کنترل و رصد تراکنش‌ها و جریان‌های نقدی ناشی از به‌کارگیری بیت‌کوین تمرکز دارند. بنابراین بسیاری از تحلیلگران که نسبت به بیت‌کوین بدبین هستند معتقدند که چون کارکردهای بیت‌کوین برخلاف منافع دولت‌ها و بانک‌های مرکزی است و در نهایت به مشکل بر خواهید خورد، بخشی از این باور بودند که حتی دوره بیت‌کوین تمام شده است و ممکن است قیمت این ارز دیجیتال به زیر هزار دلار افت کند. البته باید به خاطر داشت که در این میان ارزهایی نظیر ریپل نیز وجود دارند که از لحاظ ماهوی به کلی با بیت‌کوین متفاوت‌اند. این ابزار در نظر دارد تا ضعف‌های نقل‌و‌انتقال در سیستم بانکی را پوشش دهد. همین مساله باعث شده تا آینده تمامی این ارزها به هم گره نخورد. با این حال آنچه مشخصاً در مورد بیت‌کوین می‌توان گفت این است که به دلیل توجه زیادی که در بازار ارزهای دیجیتال بر روی آن وجود دارد می‌تواند با کاهش ارزش دلار رشد خوبی را شاهد باشد.
رمزارزی مانند بیت‌کوین که از ابتدا قرار بوده حجم محدود برابر با ۲۱ میلیون واحد داشته باشد در عمل تا مدت زمان طولانی درگیر فرآیند استخراج و عرضه خواهد بود این در حالی است که از سوی دیگر بسیاری از واحدهای بیت‌کوین ممکن است تحت تاثیر عواملی نظیر گم شدن رمز، خراب شدن سرور یا فوت شدن صاحب آن به دلیل شرایط محرمانگی که دارند از گردش خارج شوند، به نظر شما نبود ثبات در عرضه و تقاضای بیت‌کوین چه پیامدهایی خواهد داشت؟
در طول سال‌های گذشته شاهد نوسان‌های متعددی در قیمت بیت‌کوین بودیم. یکی از دلایل اینکه قیمت این دارایی روزبه‌روز در حال افزایش است و به‌رغم زیاد و کم شدن‌های فراوان توانسته حرکت رو به جلو داشته باشد هم محدود بودن عرضه است. دقیقاً در تضاد بودن بیت‌کوین با رویه مرسوم در اقتصاد پولی است که باعث شده برای برخی جذاب باشد. از طرفی به دلیل اینکه کسی نمی‌تواند بر روی فضای بلاکچین کنترل داشته باشد نیز ممکن است کم شدن تعداد در دسترس آن خود به عاملی برای افزایش قیمت تبدیل شود.
بنابراین طبیعی است که قیمت آن مکرر در نوسان باشد. با این حال من فکر می‌کنم اینکه سرمایه‌گذاران نهادی در یکی دو سال اخیر وارد معاملات این دارایی شدند نشان دهد برای آن آینده روشن قابل توجهی متصور هستند. با توجه به بررسی‌های به‌عمل‌آمده فکر می‌کنم چشم‌انداز کاهشی ارزش پول و وسیله حفظ ارزش بیت‌کوین عامل مهمی بوده که توانسته سرمایه‌گذاران حقوقی و نهادی را در بازارهای بین‌المللی جذب خرید این دارایی کند.
با توجه به اینکه در سال‌های گذشته گفته شده ارزش ریال در مقابل ارزهای خارجی سبب شده تا بسیاری از مردم سعی کنند در بازارهای داخلی با جایگزین کردن پس‌اندازهای خود از ریال به دارایی‌هایی که ثبات ارزش بیشتری دارند خود را در مقابل ریسک تورم حفظ کنند، فکر می‌کنید سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد و به‌طور کلی با توجه به شرایط خاصی که این دارایی در داخل ایران دارد چه توصیه‌هایی برای مردم دارید؟
در مورد سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین از داخل ایران نکته حائز اهمیت آن است که خرید و فروش بیت‌کوین در کشور ما به خودی خود ریسک دارد. چنین ریسکی به این دلیل وجود دارد که تمامی سایت‌هایی که در داخل کشور به خرید و فروش این دارایی می‌پردازند دارای مجوز نیستند و تحت نظارت ارگان خاصی که صلاحیت مالی آنها را بررسی کند سازماندهی نشده‌اند. با توجه به آنکه خود بیت‌کوین آثار ملموسی مانند دارایی فیزیکی ندارد، خود این مساله نیز می‌تواند تبعاتی برای خریداران داشته باشد. از این‌رو احتمال تقلب و کلاهبرداری افزایش پیدا می‌کند.
در حال حاضر نیز خبرهایی مبنی بر این قضیه وجود دارد که در بحث خرید و فروش رمزارزها سوءاستفاده‌هایی صورت گرفته است. بنابراین افرادی که از طریق بازارهای داخلی و ساختارهای موجود در داخل کشور اقدام به سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌کنند باید توجه داشته باشند که ممکن است سرمایه خود را حتی قبل از آنکه به بیت‌کوین تبدیل شود به کلی از دست بدهند. به علاوه باید توجه داشت که این دارایی به‌رغم افزایش قیمت در ماه‌ها و سال‌های اخیر به خودی خود سابقه خوشایندی در مواجهه با نوسان قیمت نداشته است.
در سال‌های گذشته بیت‌کوین بارها و بارها با افت قیمت‌های تند و تیز روبهرو شد که ممکن است تحمل آن برای هر سرمایه‌گذاری آسان نباشد. با توجه به اینکه در این بازار محدودیتی برای نوسان‌ها وجود ندارد ممکن است در مدت کوتاهی بخشی از سرمایه سرمایه‌گذاران از دست برود. در طول همین روزهای اخیر ظرف چند ساعت بیت‌کوین ۱۰ درصد افت قیمت داشت.
همین امر می‌تواند سبب شود تا سرمایه‌گذاری که به سازو‌کار بازار چندان وارد نیست در دور باطل زیان قرار بگیرد. به این معنا که با هر افزایش قیمتی بخرد و پس از آنکه بهای بیت‌کوین بیشتر از آن افزایش قبلی کاهش یافت برای فرار از زیان بیشتر بفروشد و این چرخه به دلیل هیجانی که در این بازار ایجاد می‌شود تکرار شود تا اینکه فرد سرمایه‌گذار بخش قابل توجهی از پول خود را از دست بدهد.
در حال حاضر این مساله در بازارهای دیگر نیز مشاهده شده است. برای مثال در بازار سرمایه نیز شاهد آن بودیم که قرار گرفتن افراد در روند نزولی سبب شده تا اقدام به خرید و فروش‌های هیجانی کنند. این مساله به زیان آنها منجر شده است. با این حال باید توجه داشت که در بازاری مانند بازار سهام ناظر وجود دارد و تمامی مقررات در آن سبب می‌شود تا در بسیاری از زوایای عملکرد آن شفافیت وجود داشته باشد. این در حالی است که بازار رمزارزها فاقد چنین مساله‌ای است و همان‌طور که پیشتر نیز به آن اشاره شد در طول سال‌های اخیر توان چندانی برای رصد آن وجود نداشته است. به نظر من حتی روش‌های تحلیلی مرسوم مانند تحلیل تکنیکال چندان در بازار رمزارزها جواب نمی‌دهد.
بنابراین توصیه می‌کنم افرادی که حساسیت زیادی در مورد سرمایه خود دارند و نمی‌توانند متحمل ضرر و زیان‌های سنگین شوند به هیچ وجه وارد چنین بازاری نشوند.
