قماش کهنه

ریشه‌های سوسیالیسم اسلامی را می‌توان در اواخر قرن نوزدهم میلادی در روسیه یافت. یعنی جایی که جنبش کشاورزان مسلمان سعی داشت علیه رژیم سلطنتی روسیه به پا خیزد اما به‌طور وحشیانه سرکوب شد. هنگام انقلاب بلشویکی 1917 آنها به «ویسی» معروف شدند و از لنین حمایت کردند. اما سوسیالیسم اسلامی چیزی نبود که استالین از آن استقبال کند و بعد از به قدرت رسیدن آنها را پاکسازی کرد. سوسیالیسم اسلامی سپس از سوی عبیدالله سندهی در هند توسعه یافت. حافظ رحمان نیز اندیشمند هندی دیگری بود که طرفدار سوسیالیسم اسلامی بود. بعد از آنها احمد پرویز و خلیفه عبدالحکیم، سکان سوسیالیسم اسلامی را در پاکستان به دست گرفتند و با محمدعلی جناح همراه شدند. در خاورمیانه نیز سوسیالیسم اسلامی در دهه‌های 40 و 50 میلادی شروع به ریشه دواندن کرد. یک فیلسوف مسیحی سوری و ملی‌گرای عرب به نام میشل عفلق، به عنوان شروع‌کننده جنبش سوسیالیسم اسلامی در خاورمیانه که در لباس سوسیالیسم عربی و سوسیالیسم بعث ظاهر شد، شناخته می‌شود. عفلق به کمک صلاح‌الدین بیطار مانیفست سوسیالیسم بعث یا سوسیالیسم عربی را نوشتند. به نظر می‌رسید سوسیالیسم بعث در لحظه درستی در تاریخ مدرن جهان عرب سر از خاک بیرون آورده باشد. چراکه از دهه 1940 به بعد، تعدادی جنبش ضداستعماری در عراق، مصر، الجزایر، یمن و سوریه به وجود آمد که همگی از سوی گروه‌هایی رهبری می‌شدند که خودشان را پیرو سوسیالیسم عربی می‌دانستند. در مصر جمال عبدالناصر که یک کلنل جوان ارتش بود در سال 1952 رژیم سلطنتی مصر را در جریان یک کودتا برانداخت و مصر را به عنوان یک جمهوری سوسیالیست عربی مستقل معرفی کرد. در عراق و سوریه کودتاهای مشابه شکل گرفت و حزب سوسیالیست بعث در این کشورها نیز تشکیل شد. در الجزایر احمد بن‌بلا و هواری بومدین همراه با هدف پیاده کردن سوسیالیسم اسلامی به قدرت رسیدند اما بومدین بعدها بن‌بلا را سرنگون کرد. جعفر نمیری در سودان، زیادباره در سومالی، تان مالاکا در اندونزی و حنیف رامی در پاکستان، از جمله دیگر کسانی بودند که سعی داشتند سوسیالیسم اسلامی را در کشورشان پیاده کنند.