تأثیر عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای بر منطقه آزاد انزلی
تقویت روابط بین‌المللی و برقراری ارتباطات دوستانه با کشورهای دیگر در جهان امروز به‌وسیله دیپلماسی، یکی از راهکارهای مهم و اثرگذار در تقویت بنیه سیاسی، اقتصادی، امنیتی و حتی فرهنگی هر کشور و حکومتی است.
حضور در مجامع بین‌المللی مهم و اثرگذاری همچون سازمان ملل متحد و آژانس انرژی اتمی و مواردی ازاین‌دست، به ایجاد اهرم فشار و قدرت مانور در برابر رقبای خارجی کمک بسیار شایان توجه ای می‌کند. دیپلماسی هوشمندانه و اجرای سیاست‌های هدفمند برای پیشبرد اهداف ملی و حفظ و تقویت امنیت دفاعی کشورها نقش بسیار مهمی دارد.
عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، اقدامی بسیار هوشمندانه و هدفمند بود. ایران با عضویت در سازمان همکاری شانگهای به مزایای بسیار زیادی دست پیدا خواهد کرد و به‌زودی تأثیر این اقدام راهبردی تهران را در سیاست خارجی، اقتصاد داخلی و سایر بخش‌های فعال در کشور خواهیم دید. در مقاله پیشرو به بررسی سازمان همکاری شانگهای، تأثیر عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای بر منطقه آزاد انزلی و هم چنین بررسی منطقه آزاد انزلی می‌پردازیم.
تأثیر عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای بر منطقه آزاد انزلی
عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای مزایای بسیار زیادی از لحاظ اقتصادی برای منطقه آزاد انزلی دارد. افزایش و تقویت روابط تجاری میان ایران و روسیه و ایفای نقش ترانزیت دریایی در دریای خزر و ایجاد شبکه گسترده حمل‌ونقلی و کسب نقش محوری در تبادلات تجاری میان اعضای سازمان همکاری شانگهای را می‌توان از جمله این موارد دانست. باتوجه‌به هزینه‌های بالای ترانزیت زمینی در برابر ترانزیت دریایی و صرفه‌جویی در زمان، جذابیت‌های تجاری و خصوصاً جذابیت ترانزیتی این منطقه از مهم‌ترین و اثرگذارترین موارد همکاری بین ایران و اعضای سازمان همکاری شانگهای خواهد بود.
عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و تقویت روابط سیاسی و دیپلماتیک با کشورهای اثرگذار در این سازمان از جمله چین و روسیه، فرصتی بی‌نظیر برای مناطق شمال کشور است تا بخشی از عقب‌ماندگی سیاسی و اقتصادی خود را جبران کنند و دارای نقشی اثرگذار و مهم در تبادلات تجاری بین ایران و مهم‌ترین هم‌پیمانان استراتژیک ایران باشند.
یکی دیگر از مهم‌ترین مزایای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را می‌توان استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود جهت همکاری‌های چندجانبه میان مناطق آزاد تجاری کشورهای عضو این سازمان دانست. نکته مهمی که نباید از آن غافل شد، استفاده از ظرفیت مذکور و توسعه ظرفیت‌های موجود در مناطق آزاد تجاری است که می‌توان آن‌ها را موتور محرکی برای توسعه مناطق آزاد در شمال کشور دانست.
جدای از تأثیر شگرفی که عضویت کشور عزیزمان در سازمان همکاری شانگهای بر منطقه آزاد انزلی دارد، مزایای بسیار زیادی را برای کشور به همراه خواهد داشت. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان نفت و گاز جهان و یکی از چهره‌های اثرگذار در صنعت انرژی دنیا، دسترسی بسیار خوبی به بازار بزرگ کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای پیدا می‌کند. نکته جالب‌توجه این جا است که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی در دنیا عضو سازمان تجارت شانگهای هستند.
حدود ۵۰ درصد جمعیت انسان‌ها در کره زمین از شهروندان کشورهای عضو محسوب می‌شوند و مساحتی نزدیک به یک‌چهارم مساحت کره زمین، بخشی از خاک کشورهای عضو این سازمان است. این نکات به دلیل دسترسی به بازارهای اقتصادی بزرگ و پررونق برای کشور ایران بسیار مهم و حیاتی است. سیاستگذاران حوزه اقتصاد کلان در ایران با بررسی سیاست‌های اقتصادی درست و طرح‌ریزی برنامه‌های کلان اقتصادی جدید می‌توانند رشد اقتصادی کشور را چندین برابر کنند و توسعه اقتصادی را به بالاترین حد ممکن برسانند.
سازمان همکاری شانگهای
سازمان تجارت شانگهای به‌عنوان یک سازمان بین‌المللی بین دولتی برای ایجاد روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی در بالاترین سطح بین کشورهای عضو این سازمان در سال ۱۹۹۶ میلادی تأسیس شد و از آن تاریخ تا به امروز توسعه پیدا کرد و همچنان در پی گسترش همکاری‌های خود با دیگر کشورهای جهان است. در ابتدای امر، رهبران کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان به جهت برقراری موازنه قدرت در برابر کشورهای غربی و ناتو اقدام به تشکیل این سازمان بین‌المللی و درحال‌توسعه کردند.
رهبری و هدایت سیاستگذاری‌ها و اقدامات بین‌المللی سازمان همکاری شانگهای بر عهده دو عضو بسیار قدرتمند و پرنفوذ خود، یعنی چین و روسیه است. کمی پس از تأسیس سازمان همکاری شانگهای، کشورهای دیگری چون هند، پاکستان و ازبکستان نیز به این سازمان مهم تجاری مشرق‌زمین پیوستند و پازل همکاری‌های چندجانبه میان دولتی را در شرق آسیا تکمیل کردند.
منطقه آزاد انزلی
سالیان سال است که دولتمردان و سیاستمداران ایرانی در راستای پیشبرد اهداف اقتصادی کلان کشور اقدام به طراحی و تأسیس مناطق آزاد هفت‌گانه کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین تغییرات مثبت صورت‌گرفته در این مورد، رونق گرفتن صنعت ساخت‌وساز و تجاری‌سازی در منطقه انزلی و استان گیلان بود که به تبع آن، شاهد افزایش قیمت بسیار زیاد در ارزش‌گذاری زمین‌های آن مناطق بودیم.
یکی از مهم‌ترین طرح‌های ترانزیتی مطرح در شمال کشور را می‌توان بهره‌برداری از مسیر ۳۴ کیلومتری راه‌آهن جیرده رشت به منطقه آزاد انزلی دانست. کارشناسان و فعالان اقتصادی این طرح را یکی از مهم‌ترین و اولویت‌دارترین طرح‌های موجود در مسیر ترانزیت ریلی کشور می‌نامند. نکته جالب‌توجه این است که راه‌آهن چابهار به زاهدان که به‌عنوان مسیر جنوبی کریدور مذکور شناخته می‌شود در مرحله احداث است و به‌زودی تکمیل و به بهره‌برداری می‌رسد و البته راه‌آهن بندرعباس به شمال کشور نیز تقریباً در وضعیت مشابه ای است.
نتیجه اجرایی‌شدن و تکمیل زیرساخت‌های ترانزیتی و لجستیکی لازم در بندر کاسپین و قرارگیری آن در کنار توسعه امکانات همه‌جانبه موجود در بندر شهید بهشتی واقع در منطقه آزاد چابهار به نقطه قوت بسیار قدرتمندی برای توسعه استان گیلان، استان‌های واقع در شمال کشور و ایران خواهد بود. تکمیل و اجرایی‌شدن موارد ذکر شده تأثیر بسیار زیادی در ایفای نقش و اثرگذاری در معادلات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای ایران عزیز به ارمغان خواهد آورد و جایگاه ترانزیتی و اقتصادی کشور را به شکل چشم‌گیری بهبود خواهد بخشید.
نکته جالب‌توجه دیگری که وجود دارد، اقدامات شایسته و استراتژیک سازمان منطقه آزاد انزلی دررابطه‌با عقد تفاهم‌نامه‌های مشترک با مناطق ویژه سن‌پترزبورگ و لوتوس روسیه است و منطقه آکتانو قزاقستان و آستراخان را نیز باید به این لیست اضافه کرد. با پیگیری این سیاست هدفمند از سوی سازمان منطقه آزاد انزلی در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد توسعه همه‌جانبه در زمینه ترانزیت و صادرات از منطقه آزاد انزلی و فعالیت بیشتر مجتمع های تجاری نزدیک به مجتمع بندری کاسپین خواهیم بود. نکته دیگری که بسیار تأمل‌برانگیز است، اهمیت استراتژیک بندر آستراخان برای ورود کالاهای تجاری ایران به اروپا است و نکته جالب‌تر آن که شرکت کشتیرانی خزر با اقدام به سرمایه‌گذاری در بندر سالیانکا واقع در کشور روسیه اقدام مهم و راهبردی در این زمینه انجام داد.