نکات مهمی که باید درباره مستربچ‌ها بدانید!
مستربچ، یکی از محبوب‌ترین محصولاتی است که در صنعت پلاستیک و پلیمر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اغلب شرکت‌های فعال در این حوزه، برای تولید محصولات تمام‌شده خود، به جای تهیه پودر و گرانول مواد پلیمری به شکل خالص، ترجیح می‌دهند که از گرانول مستربچ استفاده کنند. از بین انواع مستربچ، می‌توان به چهار دسته اصلی مستربچ رنگی، سفید، مشکی و افزودنی اشاره کرد. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف انواع مستربچ و ویژگی‌های آن خواهیم پرداخت.
مستربچ چیست؟
سوال «مستربچ چیست؟» یک سوال متداول در حوزه مواد پلیمری است. تعریف زیر می‌تواند تا حد زیادی به این سوال پاسخ دهد:
«مستربچ، محصولی است که در آن پیگمنت و یا افزودنی‌های دیگر به صورت بهینه با یکدیگر در یک رزین پایه ادغام شده‌اند. این افزودنی‌ها مقدار زیادی پودر رنگ (پیگمنت)، پرکننده‌های معدنی یا مواد شیمیایی هستند که به سه منظور مختلف شامل تولید رنگ، بهبود خواص و یا کاهش قیمت تمام‌شده به پلیمر اضافه می‌شوند. پایه پلیمری آن معمولا باید مشابه پلاستیک اصلی باشد و شکل ظاهری آن، دانه‌ای است (منبع: شمس جاوید).»
به عبارتی دیگر، می‌توان این‌طور گفت که مستربچ‌ها پلاستیک‌های خامی هستند که با رنگ‌دانه‌ها و مواد افزودنی ترکیب می‌شوند و هدفشان ایجاد رنگ و خواص مکانیکی و فیزیکی مخلتف در محصولات پلاستیکی است؛ از این رو می‌توان گفت که مستربچ‌ها محبوبیت بالایی در بین مواد اولیه پتروشیمی دارند.
اجزای مستربچ
مستربچ‌ها دارای سه جزء اصلی پلیمر پایه، افزودنی و عامل سازگارکننده هستند. پلیمر پایه، همان پلاستیک اولیه خامی است که بخش عمده‌ای از مستربچ را تشکیل می‌دهد. افزودنی، عامل دومی است که به پلاستیک خام اضافه می‌شود تا خواص مدنظر ما را در آن ایجاد کرد. برای مثال، اگر بخواهیم محصولات پلاستیکی رنگی تولید کنیم، رنگ‌دانه به آن اضافه می‌کنیم. همچنین می‌توانیم از افزودنی‌هایی نظیر کمک فرآیند، لیزکننده، اپتیکال برایتنر و ... استفاده کنیم تا محصولی که میخواهیم را تولید کنیم. عامل سوم، سازگارکننده است که به عنوان واسط عمل می‌کند و باعث می‌شود پلیمر پایه در کنار افزودنی قرار بگیرد.
انواع مستربچ
مستربچ، انواع مختلفی دارد که از مهمترین آن‌ها می‌توان به دسته‌های زیر اشاره کرد:
• مستربچ رنگی
• مستربچ سفید
• مستربچ مشکی
• مستربچ افزودنی
1-مستربچ افزودنی
مستربچ‌های افزودنی موادی هستند که جهت بهبود خواص پلیمرها، حل مشکلات فرآیندی پلیمرها و به وجودآوردن خاصیتی ویژه در پلیمرها استفاده می‌شوند. مستربچ لیزکننده نایلون و نایلکس و سلفون ، شفاف کننده نایلون و نایلکس، مستربچ آنتی اکسیدانت جهت جلوگیری از تخریب حرارتی پلیمرها، مستربچ مقاوم‌کننده نوری (UV Stabilizer) از محصولات این خانواده هستند.
2-مستربچ رنگی
همانور که از اسم آن ها مشخص است، از این ماده برای رنگ دادن به پلاستیک استفاده می شود که در بیش از 200 رنگ متنوع موجود هستند. بنابراین امکان انتخاب هر رنگی باری محصول نهایی پلاستیکی وجود دارد. تاثیر این مواد را در صنعت پلاستیک نمی‌توان دست کم گرفت. در واقع زیبایی بیشتر محصولات حاصل از رنگی است که این ماده به آن‌ها می‌بخشد.
3-مستربچ سفید
از مستربچ سفید به صورت گسترده‌ای در صنعت پلاستیک بهرهگیری می‌شود و یکی از ماده‌های پرطرفدار به منظور ایجاد رنگ روشن است که ترکیبات آن حاوی تیتانیوم دی‌اکسید است. از جمله رایج‌ترین مصارف مستربچ سفید می‌توان به فیلمهای تک‌لایه و چندلایه برای بسته‌بندی فرآورده‌های غذایی، ساخت بطری و لیوان یکبار مصرف اشاره کرد.
4-مستربچ مشکی
مستربچ مشکی، از ترکیب دوده (Carbon black) و امتزاج مناسب آن در یک پایه پلیمری به دست می‌آید. با توجه به کاربرد نهایی مستربچ، پایه‌های پلیمری مختلفی همچون پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌استایرن، EVA و ABS با گریدهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به صورت کلی مستربچ‌های مشکی به دو منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند:
1. به عنوان رنگ برای رنگ‌آمیزی پایه‌های پلیمری
2. به عنوان افزودنی جهت محافظت پایه پلیمری در برابر پرتو ماوراء بنفش
البته این کارکردها می‌تواند به طور همزمان نیز موردنظر باشد. از این محصول می‌توان در صنایع فیلم، لوله و اتصالات (مطابق با استانداردهای داخلی و بین‌المللی و با مقادیر پخش کوچک‌تر از 3 مطابق استاندارد (ISO 18553))، لوازم خانگی، قطعات تزریقی، ظروف بادی و … استفاده کرد.
نکاتی برای خرید مستربچ و انتخاب مناسب‌ترین تولیدکننده
از آنجایی که تقاضا برای خرید مستربچ، پلاستیک و مشتقات آن زیاد است، انتخاب بهترین تولیدکننده و فروشنده مستربچ اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا استفاده از مواد مرغوب برای رنگ و سایر افزودنی‌ها منجر به تولید محصولات با کیفیت می‌شود. این امر موجب رضایت مصرف‌کننده و تقاضای بیشتر برای محصولات به خصوص می‌شود.
بهرهگیری از مستربچ مرغوب مستلزم پژوهش و بررسی توسط مهندسین پروپیلن و شیمی است. علاوه بر کنترل کیفیت توسط متخصصین، این شرکت‌ها باید دارای گواهینامه تائید کیفیت باشند. در نهایت می‌توان گفت مصرف‌کنندگان با آگاهی از تقاضای جامعه و بهبود کیفیت تولیداتشان، نیاز به این قبیل از مواد برای تکمیل ترکیبات و تولید محصولاتشان دارند.
با توجه به گستردگی این مواد رنگ‌زا و یا افزودنی، امکان بکارگیری آن‌ها در روند ساخت و به منظور بهبود عملکرد کالا وجود دارد. بدیهی است که مزایای آن هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف‌کننده ارزشمند است.