بیماری اسهال چیست و چه علائم و درمانی دارد؟

 ممکن است خود بیماری به تنهایی پیش بیاید یا با علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ، درد شکم یا کاهش وزن همراه باشد.

خوشبختانه، اسهال معمولا کوتاه مدت است و بیش از چند روز طول نمی کشد. اما زمانی که اسهال بیش از چند روز تا یک هفته طول بکشد، معمولاً نشان دهنده این موضوع است که مشکل دیگری وجود دارد.

مانند سندرم روده تحریک‌ پذیر (IBS) یا یک اختلال جدی‌ تر، از جمله عفونت مداوم، بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده (IBD).

علائم اسهال

علائم و نشانه های مرتبط با اسهال (مدفوع شل و آبکی) ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گرفتگی یا درد شکم

• نفخ

• حالت تهوع

• استفراغ

• تب

• خون در مدفوع

• مخاط در مدفوع

• نیاز فوری به اجابت مزاج

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر یک فرد بالغ هستید، در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• اسهال شما بیش از دو روز بدون بهبودی ادامه دارد

• دچار کم آبی بدن شدید

• درد شدید شکم یا مقعدی دارید

• مدفوع خونی یا سیاه دارید

• تب بالای 102 فارنهایت (39 درجه سانتیگراد) دارید

در کودکان، به ویژه کودکان خردسال، اسهال می تواند به سرعت منجر به کم آبی بدن شود. اگر اسهال کودک در عرض 24 ساعت بهبود نیافت، ممکن است نشانه های زیر هم به وجود بیایند:

• کم آب می شود

• تب بالای 102 فارنهایت (39 درجه سانتیگراد) دارد

• مدفوع خونی یا سیاه دارد

علت ابتلا به اسهال

معمولاً اسهال به دلیل ویروسی است که وارد روده شما می شود. برخی افراد آن را «آنفولانزای روده» یا «آنفولانزای معده» می نامند.

علل دیگر عبارتند از:

• استفاده بیش از حد از مشروبات الکلی

• آلرژی به برخی غذاها

• دیابت

• بیماری های روده (مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)

• خوردن غذاهایی که عملکرد دستگاه گوارش را مختل می کند

• عفونت توسط باکتری (عامل اکثر انواع مسمومیت های غذایی) یا سایر موجودات زنده

• سوء مصرف ملین

• برخی از داروها

• پرکاری تیروئید (پرکاری تیروئید)

• پرتو درمانی

• دویدن (بعضی از افراد به دلایل نامعلوم دچار «اسهال دونده» می شوند.)

• برخی سرطان ها

• جراحی قسمتی از سیستم گوارش شما

• مشکل در جذب برخی مواد مغذی که به آن «سوء جذب» نیز می گویند.

اسهال همچنین ممکن است به دنبال یبوست، به خصوص برای افرادی که سندرم روده تحریک پذیر دارند، ایجاد شود.

انواع اسهال؛ تفاوت مزمن و حاد

در واقع چندین روش مختلف برای طبقه بندی این بیماری وجود دارد. انواع آن عبارتند از:

• اسهال حاد: شایع ترین اسهال حاد؛ نوع آبکی و شل است که یک تا دو روز طول می کشد. این نوع نیازی به درمان ندارد و معمولا پس از چند روز از بین می رود.

• اسهال مداوم: این نوع معمولاً برای چند هفته (دو تا چهار هفته) ادامه می یابد.

• اسهال مزمن: اسهالی که بیش از چهار هفته طول بکشد یا به طور منظم در یک دوره طولانی از بین برود، نوع مزمن نامیده می شود.

تشخیص

پزشک در مورد سابقه پزشکی شما و داروهایی که مصرف می کنید و همچنین آنچه اخیراً خورده یا نوشیده اید سؤال می کند. همچنین ممکن است یک معاینه فیزیکی برای بررسی علائم کم آبی بدن یا درد شکم انجام شود.

آزمایش‌های خاصی می‌توانند به مشخص کردن علت اسهال شما کمک کنند، از جمله:

• آزمایش خون: برای بررسی بیماری ها یا اختلالات خاص

• کولونوسکوپی: در موارد نادر، که در آن پزشک با یک لوله نازک و انعطاف پذیر که دوربین کوچک و نور را در خود جای می دهد، به داخل روده بزرگ نگاه می کند. 

• پزشکان همچنین می توانند از یک دستگاه برای نمونه برداری (بیوپسی) کوچک از بافت استفاده کنند (فقط در موارد خاص). یا ممکن است پزشک شما فقط نیاز به یک سیگموئیدوسکوپی داشته باشد که فقط قسمت پایین روده بزرگ را بررسی می کند.

• آزمایش مدفوع برای جستجوی باکتری یا انگل

روش های سریع درمان اسهال چیست؟

اگر اسهال خفیف گرفتید، ممکن است نیازی به مصرف چیزی نداشته باشید. بزرگسالان می توانند از داروهای بدون نسخه مانند بیسموت ساب سالیسیلات یا لوپرامید استفاده کنند که می توانید آنها را به صورت محلول یا قرص اسهال تهیه کنید.

همچنین باید هیدراته بمانید. شما باید حداقل شش لیوان تا هشت لیوان مایعات در روز بنوشید. نوشیدنی های جایگزین الکترولیت یا نوشابه بدون کافئین را انتخاب کنید. آب مرغ (بدون چربی)، چای با عسل و نوشیدنی های بدون قند نیز گزینه های خوبی هستند. به جای نوشیدن مایعات در وعده ها، بین آنها مایعات بنوشید. پروبیوتیک های مایع نیز ممکن است کمک کنند. آنها را کم کم بنوشید.

دیگر روش های درمان عبارتند از:

• آنتی بیوتیک ها: دکتر ممکن است یک آنتی بیوتیک یا سایر داروها را برای درمان عفونت یا انگلی که باعث اسهال می شود تجویز کند.

• دارو برای یک بیماری خاص: اسهال می تواند نشانه ای از چندین بیماری دیگر باشد، از جمله سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، کولیت میکروسکوپی، یا رشد بیش از حد باکتری. زمانی که علت اسهال مشخص شد، معمولاً می توان آن را کنترل کرد.

• پروبیوتیک‌ها: گروه‌ بندی‌هایی از باکتری‌های مفید برای بدن (پروبیوتیک‌ها) گاهی اوقات برای مبارزه با این عارضه استفاده می‌شوند. معرفی پروبیوتیک ها می تواند در برخی موارد مفید باشد و برخی از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی احساس میکنند ارزش امتحان کردن را دارد.

کدام غذاها به رفع اسهال کمک می کنند؟

در واقع می توانید با تغییر رژیم غذایی به از بین بردن این عارضه کمک کنید. برخی از غذاهای کم فیبر می توانند به جامد تر شدن مدفوع شما کمک کنند.

اگر اسهال دارید، این مواد غذایی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید:

• انواع سیب زمینی ها.

• برنج (سفید).

• رشته فرنگی.

• موز.

• سس سیب.

• نان سفید.

• مرغ یا بوقلمون بدون پوست.

• گوشت گاو بدون چربی.

• ماهی.

چگونه از ابتلا پیشگیری کنیم؟

شما با رعایت یک سری نکات ساده می توانید از ابتلا به ویروس اسهال جلوگیری کنید:

• نوشیدن آب آشامیدنی سالم؛

• استفاده از سرویس بهداشتی تمیز و مطمئن؛

• شستن دست ها با صابون؛

• برای نوزادان تغذیه انحصاری با شیر مادر در شش ماه اول؛

• بهداشت فردی و غذایی خوب؛

• آموزش بهداشت در مورد نحوه انتشار عفونت ها؛

• واکسیناسیون روتاویروس

منابع:

1. کلینیک اچ پی وی
2. mayoclinic.org