درس‌های پِرت

  سیده مهدیه حسینی: کم‌آبی از جمله چالش‌هایی است که اقتصاد یک کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. کشور استرالیا بین سال‌های 1997 و 2012 با بحران کم‌آبی مواجه شد و توانست با موفقیت آن را پشت سر بگذارد. این بحران در سال‌های 2006 و 2007 به اوج خود رسید. تاثیر این بحران نه‌تنها در اقتصاد استرالیا ظاهر شد بلکه روی ساختارهای اجتماعی این کشور نیز تاثیر منفی گذاشت زیرا کشاورزی از مهم‌ترین بخش‌های صنعت در استرالیا محسوب می‌شود و با جدی‌تر شدن بحران کم‌آبی، حجم تولید محصولات کشاورزی کاهش پیدا کرد و منجر شد اقتصاد استرالیا در مسیر سراشیبی قرار گیرد به طوری که نرخ رشد اقتصاد در این کشور از سال 2001 تا 2009 به طور معناداری کاهش پیدا کرد و بین سال‌های 2002 و 2003 تولید ناخالص ملی یک درصد کاهش پیدا کرد. شهر پرت، مرکز ایالت استرالیای غربی، نه‌تنها یکی از منزوی‌ترین شهرهای جهان است بلکه یکی از خشک‌ترین مناطق استرالیا نیز به شمار می‌آید. اما چشم‌انداز پرت شبیه شهری با آب‌وهوای خشک نیست. فضای سبز شهری با چمن‌های سرسبز، نمادی از توانایی بالای شهر پرت در برابر چالش‌های محیط زیستی است. میزان بارش باران در استرالیای غربی از دهه 1970 کمتر از حد میانگین بوده است. طبق برآورد شورای آب‌ و هوای استرالیا، جریان آب باران در پشت سدهای شهر پرت، از دهه 1970 به میزان 80 درصد کاهش یافته است و پیش‌بینی می‌شود بارش باران در گوشه جنوب غربی استرالیا تا سال‌های آتی به میزان 40 درصد کاهش یابد. کاهش بارش باران و گرمای شدید، باعث شده میزان تبخیر در فصل تابستان به طور چشمگیری افزایش یابد که این امر موجب کاهش پیوسته جریان‌های سطحی پشت سدهای پرت می‌شود. با کاهش میانگین بارندگی سالانه و تغییرات شدید آب‌وهوایی، دولت و کسب‌وکارهای مختلف به طور همسو بر حفظ و امنیت آب تمرکز جدی داشتند.

مقابله با تغییرات اقلیمی

این کشور با اجرای سیاست‌های سیستماتیک در حوزه مدیریت مصرف آب به مقابله با این بحران پرداخت. در همین راستا منابع جایگزین مانند نمک‌زدایی از آب دریا به وسیله آب‌شیرین‌کن‌ها و همچنین برداشت از آب‌های زیرزمینی مورد استفاده قرار گرفت. همچنین تغییرات رفتاری و تکنولوژیک در پر کردن این شکاف اهمیت بسیاری داشتند زیرا کنترل مصرف آب همت یکپارچه همه بخش‌ها و نهادهای یک جامعه را می‌طلبد که نیازمند تغییر رفتار و افزایش آگاهی افراد جامعه است. ابتدا شرکت آب در استرالیای غربی به منظور جلوگیری از هدررفت آب، تمام کسب‌وکارهایی را که بیش از 20 میلیون لیتر در سال آب مصرف می‌کردند مورد هدف قرار داد و از آنها خواست صرفه‌جویی در مصرف آب را در دستور کار خود قرار دهند. این اقدام با نظارت و کنترل جدی دولت همراه بود. در واقع طرح مدیریت بهینه آب، به عنوان بخشی از اقدامات لازم برای بهره‌وری آب بود که در همه بخش‌های جامعه اعمال شد. این طرح برای کسب‌وکارهای مختلف آموزش رایگان در نظر گرفت و در جمع‌آوری داده‌ها به آنها کمک کرد. در نتیجه آگاهی کسب‌وکارها نسبت به مصرف بهینه آب ارتقا پیدا کرد. در مجموع 330 شرکت کسب‌وکار موفق به ذخیره آب شدند که میزان آب ذخیره‌شده می‌تواند 20 هزار استخر شنا در المپیک را پر کند. به عنوان مثال، مرکز خرید «Garden City» از تجهیزات صوتی برای تشخیص نشت لوله آب استفاده می‌کند که این اقدام به کاهش مصرف آب به مقدار 10 درصد کمک می‌کند. در حالی که هتل Crown Promenade با کاهش جریان آب در شیرها، مصرف آب خود را تا 25 درصد کاهش داد. بزرگ‌ترین پارک شهر پرت، World of Adventure، سطح و فشار آب را با نظارت زمان دقیق کنترل می‌کند و با تشخیص نشت در لوله‌ها، تعمیر و تعویض در اسرع وقت انجام می‌شود. این هتل به کمک این روش توانست در مدت دو سال حدود 30 میلیون لیتر آب ذخیره کند.

در حال حاضر نیمی از آب شهر پرت برای مصارف غیرآشامیدنی مانند آبیاری چمن‌ها و باغ‌ها استفاده می‌شود. به همین منظور مدیریت آب شهری بر استفاده پایدار از منابع جایگزین، متناسب با هدف تاکید می‌کند. این شهر همچنین از منابع آب زیرزمینی قابل توجهی برخوردار است. از سفره‌های آب زیرزمینی به منظور تامین آب در آبیاری باغ‌ها و چمن‌ها استفاده شد. همچنین شرکت آب توانست با استفاده از تکنولوژی، آب آشامیدنی را از احیای آب‌های زیرزمینی تامین کند. با گسترش کارخانه‌های بازیافت‌ آب، سالانه حدود 28 میلیارد لیتر آب تولید شد. احیای آب‌های زیرزمینی می‌تواند تا سال 2060، 20 درصد از نیازهای آب آشامیدنی پرت را تامین کند. این شهر همچنین تحت یک آزمایش 10ساله قرار گرفت که در آن جریان فاضلاب به سفره‌های آب زیرزمینی تا عمق هزارمتری تزریق شد. خاک شنی این شهر به این فرآیند کمک می‌کند زیرا منابع بازیافتی به درون خاک شنی نفوذ می‌کنند. این خاک قبل از اینکه آب تمیز برای آشامیدن و آبیاری استخراج شود مانند یک فیلتر موجب تصفیه طبیعی می‌شود. به دلیل قرار گرفتن شهر پرت در امتداد اقیانوس هند، این شهر با یک تصمیم استراتژیک، کارخانه آب را در مجاورت دریا احداث کرد. اولین آب‌شیرین‌کن این منطقه در سال 2006 ساخته شد و توانست آب آشامیدنی سالم برای ساکنان این منطقه فراهم کند. انرژی مورد نیاز این فرآیند از انرژی‌های تجدیدپذیر باد و خورشید تامین می‌شود. پرت اکنون می‌تواند نیمی از آب آشامیدنی خود را از اقیانوس دریافت کند. اما برخی کارشناسان معتقدند این روش بسیار گران‌قیمت و انرژی‌بر است و هزینه‌های بسیار سنگینی به جامعه تحمیل می‌کند. در سال‌های اخیر هزینه هر خانوار در استرالیا تقریباً دو برابر شده است. در مقابل برخی نیز معتقدند نمک‌زدایی آب دریا به جمعیت رو به رشد پرت کمک و آنها را در برابر اثرات آب‌وهوای خشک این منطقه ایمن کرده است. همچنین با وجود نگرانی در مورد هزینه بالای گیاهان نمک‌زدا، مقامات این کشور بر این باورند که سیاست‌های آبی در استرالیای غربی در مسیر درست قرار دارد. آب‌شیرین‌کن منطقه پرت در حال حاضر قادر به تولید حدود ۱۴۴ میلیارد لیتر آب سالم در سال است که می‌تواند حدود نیمی از آب آشامیدنی جمعیت دو میلیون نفری شهر پرت را تامین کند. هر کس در پرت به خوبی از نیاز به صرفه‌جویی در آب آگاه است. سال‌های خشکسالی نگرش مردم پرت را مانند اقتصادش دستخوش تغییر کرده است. امروزه بسیاری از مردم استرالیا، آب را کمیاب و ارزشمند می‌دانند. در واقع فرهنگ صرفه‌جویی در این کشور نهادینه شده است و مردم بسیاری از عادات غلط خود مانند مسواک زدن با شیر باز را حذف کرده‌اند. دولت این کشور معتقد است کاهش قابل ملاحظه در مصرف سرانه آب، همراه با جایگزینی منابع مختلف به پرت کمک کرده است و این شهر توانسته بر خشکی بزرگ غلبه کند. به‌رغم افزایش جمعیت در استرالیا، مصرف سرانه آب از 191 هزار لیتر به 131 هزار لیتر در سال کاهش یافته است. در دهه گذشته، جمعیت پرت بیش از یک‌سوم افزایش یافته است اما در این سال‌ها تقاضای آب در مقایسه با سال 2003، هشت درصد کاهش داشته است. دولت معتقد است در آب‌وهوای خشک باید کمترین وابستگی به بارندگی وجود داشته باشد زیرا کاهش باران و تغییرات اقلیمی متوقف نخواهد شد و آنها در آینده شاهد کاهش دوبرابری میزان بارش باران خواهند بود.