تاریخ انتشار:
نرخ رشد اقتصادی در سال ۲۰۱۷ اندک خواهد بود
نرخ پایین رشد برای دوره‌ای طولانی
پیش‌بینی‌ها می‌گوید افزایش نرخ رشد اقتصادی دچار مشکل است. نرخ پایین رشد اقتصادی را می‌توان وضعیت طبیعی اقتصاد دنیا در سال‌های اخیر دانست. در سال ۲۰۱۷ میلادی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی دنیا بر مبنای نرخ ارز بازار برای ششمین سال متوالی کمتر از سه درصد خواهد بود که این طولانی‌ترین دوره‌ای است که اقتصاد دنیا با نرخ پایین رشد کرده است.
پیش‌بینی‌ها می‌گوید افزایش نرخ رشد اقتصادی دچار مشکل است.
نرخ پایین رشد اقتصادی را می‌توان وضعیت طبیعی اقتصاد دنیا در سال‌های اخیر دانست. در سال ۲۰۱۷ میلادی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی دنیا بر مبنای نرخ ارز بازار برای ششمین سال متوالی کمتر از سه درصد خواهد بود که این طولانی‌ترین دوره‌ای است که اقتصاد دنیا با نرخ پایین رشد کرده است. رشد قدرتمند اقتصادی که انتظار می‌رفت بعد از رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ میلادی ایجاد شود تاکنون در اقتصاد دنیا مشاهده نشده است و انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۷ میلادی هم این رشد محقق نشود. اگر سیاست‌های ضد‌تجارت آزاد دونالد ترامپ که در جریان رقابت‌های انتخاباتی آمریکا بارها در مورد آن صحبت کرده بود به تایید و اجرا برسد، در طول زمان آسیب زیادی به اقتصاد دنیا وارد می‌شود ولی تاثیر منفی این سیاست‌ها روی اقتصاد دنیا در سال آینده میلادی مشهود نخواهد بود. تنها در صورتی می‌توان تاثیر منفی این سیاست‌های ضد‌مهاجرتی ترامپ را روی اقتصاد دنیا در سال ۲۰۱۷ میلادی دید که او جنگی تجاری را با چین - اصلی‌ترین شریک تجاری خود - آغاز کند و اقدام به افزایش تعرفه‌های تجاری بکند ولی اجرای این سیاست بسیار بعید است هر چند که بیان این سیاست‌ها در جریان رقابت‌های انتخاباتی
و تصمیمات اخیر ترامپ حتی قبل از ورود به کاخ سفید سبب شد تا رابطه آمریکا و چین آسیب زیادی متحمل شود. انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۷ میلادی ضعف تقاضا و ضعف در نرخ رشد بهره‌وری اصلی‌ترین مشکلات اقتصادی دنیا باشد و نه‌تنها آمریکا بلکه تمامی کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار دهد.
اما سوال اصلی این است که وقتی یک اقتصاد قدرتمند است با چه نرخی رشد می‌کند یا نرخ رشد نرمال اقتصادی را چه نرخی می‌توان دانست؟
مطالعات نشان می‌دهد یک اقتصاد قدرتمند جهانی به‌طور متوسط با نرخ حدود چهار درصد در سال رشد می‌کند. این نرخ رشد بر مبنای نرخ رشد بازار اندازه‌گیری می‌شود که نرخی است که سرمایه‌گذاران ارز را در بین مرزها حرکت می‌دهند و نرخ سود‌آوری اغلب صنایع و واحدهای تجاری است. نرخ رشد سه درصد به نرخ رشد نرمال اقتصادی نزدیک‌تر است و متوسط نرخ رشد اقتصادی دنیا طی 20 سال منتهی به سال ۲۰۰۵ میلادی است. به نظر می‌رسد در سال‌های پیش رو هم اقتصاد دنیا در همین شرایط باشد و در خوش‌بینانه‌ترین حالت در سال ۲۰۱۷ میلادی نرخ رشد اقتصادی دنیا به 5 /2 درصد برسد و در سال بعد از آن هم رشدی بیش از این را تجربه نکند.
مساله این است که ضعف اقتصادی در همه‌جا دیده می‌شود. نرخ رشد کشورهای منطقه یورو طی شش سال گذشته از دو درصد فراتر نرفته است. آمریکا طی یک دهه اخیر بالغ بر دو فصل نتوانسته است رشد معنا‌دار و مثبت را در اقتصادش تجربه کند و به نظر می‌رسد در اولین سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ هم تغییر محسوس و چشمگیری در رشد اقتصادی این کشور ایجاد نشود. اقتصاد ژاپن هم سال‌هاست که در‌گیر بحران است و در خوش‌بینانه‌ترین حالت در سال آتی با نرخ یک درصد، رشد می‌کند. در کشورهای در حال توسعه هم شرایط چندان امیدوار‌کننده نیست و اغلب این کشورها شاهد کاهش از نفس افتادن رشد اقتصادی خود هستند. هم‌اکنون چین زیر بار بدهی‌های دولتی قرار دارد و به همین دلیل کشوری که رشد دو‌رقمی اقتصادی را تجربه کرده بود در سال ۲۰۱۷ میلادی رشدی حداکثر برابر با شش درصد را شاهد خواهد بود که در سال ۲۰۱۸ میلادی به چهار درصد می‌رسد و این روند کاهشی ادامه خواهد داشت. این نرخ رشد با توجه به استانداردهای رشد اقتصادی در چین بسیار پایین است. در میان کشورهای در حال توسعه تنها هند است که می‌تواند خبر از سال‌های پر‌رونق و خوبی در اقتصاد داخلی خود بدهد. این کشور شاهد رسیدن نرخ
رشد اقتصادی خود به مرز 5 /7 درصد در سال ۲۰۱۷ میلادی خواهد بود.
نرخ پایین رشد اقتصادی در دنیا سبب شده است روسای بانک‌های مرکزی در کشورهای مختلف در وضعیت سختی قرار داشته باشند. فدرال‌رزرو آمریکا با توجه به وضعیت نرمال بازار کار در این کشور اعلام کرده بود در انتهای سال جاری اقدام به افزایش نرخ بهره بانکی می‌کند ولی انتخاب ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور سبب شد تا در اجرای این تصمیم تعلل کند. انتظار می‌رود در خوش‌بینانه‌ترین حالت در سال ۲۰۱۷ میلادی فدرال‌رزرو آمریکا یک بار نرخ بهره را افزایش دهد و این نرخ افزایش بیش از 25 /0 درصد نباشد زیرا اقتصاد آمریکا با توجه به شوکی که انتخاب ترامپ و سیاست‌های غیر‌قابل پیش‌بینی او به اقتصاد وارد کرده است، تاب یک شوک دیگر از طرف بازار بهره را ندارد.
بانک مرکزی اتحادیه اروپا و بانک مرکزی ژاپن و بانک مرکزی انگلستان بعد از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به دنبال راه‌هایی هستند تا زمینه را برای خارج شدن اقتصاد خود از بحران فراهم کنند. سال‌ها نرخ بهره بانکی در اغلب کشورهای صنعتی نزدیک به صفر بوده است و اخیراً هم نرخ بهره بانکی در بانک مرکزی اتحادیه اروپا و بانک مرکزی ژاپن منفی است و این مساله سبب شده است تا نرخ بازده سرمایه‌گذاری و نرخ بازده فعالیت‌های اقتصادی در این کشورها کاهشی باشد ولی هنوز بانک‌های مرکزی جرات تغییر دادن این روند را ندارند و افزایش نرخ بهره بانکی را مساله‌ای آسیب‌رسان قلمداد می‌کنند. در این شرایط ارائه بسته‌های انگیزشی مالی می‌تواند کمک کند. نرخ‌های پایین‌تر مالیات بر فروش و مالیات بر درآمد، ارائه مزایای بهتر و مجموعه‌ای از پروژه‌های زیر‌ساختی برنامه‌ریزی شده در کشورها که هم ایجاد درآمد می‌کند و هم فرصت شغلی بیکاری ایجاد می‌کند می‌تواند باعث رشد اقتصادی شود و شرایط را به گونه‌ای تغییر دهد که بانک‌های مرکزی هرگز در ایجاد آن تغییر موفق نبوده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای کانادا و انگلستان در سال‌های اخیر در این مسیر حرکت کرده‌اند و
شاید موفقیت نسبی اقتصاد این دو کشور نسبت به دیگر کشورهای صنعتی هم به همین دلیل باشد. ترامپ هم در نظر دارد از ارائه کمک‌های مالی به اقتصاد برای تقویت نرخ رشد اقتصادی آمریکا استفاده کند ولی نمی‌توان انتظار داشت دیگر کشورها چنین سیاستی را اجرا کنند.
مطالعات نشان می‌دهد یک دلیل مهم در پایین بودن نرخ رشد اقتصادی در دنیا کاهش بهره‌وری نیروی کار بوده است. بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۵ میلادی تولید به ازای هر کارگر در آمریکا با نرخ 9 /1 درصد رشد کرده است ولی طی یک دهه اخیر این نرخ به کمتر از 9 /0 درصد رسید. نرخ بهره‌وری نیروی کار در اروپا از ابتدا کمتر از آمریکا بود و در یک دهه اخیر هم نرخ بهره‌وری در این قاره به نصف سطح قبلی رسیده است. در اغلب موارد نرخ رشد بهره‌وری در بازارهای در حال گذار بالاتر است ولی در سال‌های اخیر ما شاهد کاهشی بودن نرخ رشد بهره‌وری در چین بودیم و برآوردها نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۷ میلادی هم بهره‌وری در چین رشدی نخواهد داشت. در غرب ضعف سرمایه‌گذاری و قوانین زیاد و دست‌و‌پا‌گیر سبب شده است تا نرخ رشد بهره‌وری تنزل یابد.
به نیمه روشن نگاه کنید
هیچ یک از این مسائل نشان‌دهنده سال تاریکی برای اقتصاد دنیا در سال 2017 نیست. مصرف‌کنندگان آمریکایی می‌توانند سال ۲۰۱۷ میلادی را بهتر آغاز کنند. رکود درآمدی که به دلیل ضعف هزینه‌ها در آمریکا ایجاد شده است می‌تواند تغییر کند. آمارهای اخیر نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۶ میلادی درآمد خانوارهای متوسط در آمریکا با بالاترین نرخ از سال ۱۹۶۷ میلادی تاکنون رشد کرده است و انتظار می‌رود در سال بعدی هم ماشین اشتغال آمریکا بالغ بر دو میلیون فرصت شغلی در این کشور ایجاد کند که این رشد به دلیل سیاست‌های ترامپ مبنی بر کاهش قوانین تجاری و کاهش نرخ مالیات برای صاحبان مشاغل خواهد بود. در سال ۲۰۱۷ میلادی چین اقتصادی مصرف‌محور می‌شود و از وابستگی اقتصاد به صادرات و درآمد صادراتی کاسته می‌شود. در نتیجه سهم مصرف در رشد اقتصادی بیشتر می‌شود و سطح اعتبارات با نرخی سه برابر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی افزایش می‌یابد. با وجود اینکه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا می‌تواند زمینه‌ساز تنش‌ها و مشکلات اقتصادی زیادی شود ولی آسیب اقتصادی ناشی از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ میلادی روی کشورهای مختلف این قاره کم خواهد بود. اگرچه اقتصاد
بریتانیا به دلیل افزایش قیمت‌ها و کاهش نرخ رشد اقتصادی شاهد افزایش سطح مشکلات خواهد بود.
بعد از دو سال که از رکود اقتصادی در روسیه -یکی از بزرگ‌ترین صادر‌کنندگان نفت و گاز در دنیا- می‌گذرد، این کشور می‌تواند در سال ۲۰۱۷ میلادی شاهد رشد اندک اقتصادی باشد. در این سال رکود اقتصادی برزیل هم به پایان می‌رسد ولی هنوز وضعیت مالی دولت در این کشور بحرانی خواهد بود و برزیل با رونق اقتصادی سال‌های زیادی فاصله خواهد داشت. برای شمار زیادی از کشورهایی که اقتصادشان وابسته به منابع معدنی و محصولات کشاورزی است، باید گفت که در سال ۲۰۱۷ میلادی قیمت انواع کالاهای اساسی -معدنی و کشاورزی- رشد می‌کند و این رشد اولین رشد طی پنج سال اخیر خواهد بود. انتظار می‌رود به‌طور متوسط نرخ رشد قیمت کالاهای اساسی در این سال حدود چهار درصد باشد. در این سال نرخ رشد اقتصادی دنیا ضعیف خواهد بود و با وجود اینکه رکودی در اقتصاد دیده نمی‌شود ولی رونق هم نخواهیم دید. در دوره‌هایی که چرخه‌های تجاری در اقتصاد دنیا اهمیت بیشتری داشتند، از وضعیت اقتصاد دنیا در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی به عنوان وضعیت اقتصادی در آستانه رشد یاد می‌کردند و بر این باور بودند که رشد بالای اقتصادی در کشورها مشاهده خواهد شد. هنوز هم می‌توان این دیدگاه را پذیرفت
ولی قطعاً در سال ۲۰۱۷ میلادی ما شاهد رشد بالای اقتصادی نخواهیم بود.
دیدگاه تان را بنویسید